Landschap bij Beekhuizen - Kerkhof‘Landschap bij Beekhuizen’ - Daniel Johannes Torman Kerkhoff, 1814

Gezicht vanuit het noorden, stroomafwaards, op de salon in het park Beekhuizen (Velp).  Een tekening uit 1814, in kleur en in perfecte staat.  En bijzonder omdat er maar zo weinig illustraties van het park Beekhuizen bekend zijn.  Andere bekende beelden laten meestal de salon, met de grote waterval, vanuit het zuiden zien.  Dus een gezicht stroomopwaards.

Zie ook in het eerste deel ‘Biljoen en Beekhuizen te Velp’ (Bijdragen tot het bronnenonderzoek..., deel 14) van U.M. Mehrtens en H.J.M. Tromp.  Hierin staan andere afbeeldingen van dezelfde salon te Beekhuizen.  Het krantenartikel geeft de tekening in zwart/wit weer.  Een zeer fraaie, verfijnde tekening.  Eén die nog mooier wordt als je het voorgenoemde werk doorbladerd.  Wat zeg ik, de andere afbeeldingen zijn van een ‘primitieve kunst’.

Click op de tekening om de tekening in groot formaat te krijgen ; en nog een click geeft een verdere vergroting.


Uit De Gelderlander

Artikel uit De Gelderlander van 22-12-2004
Spoedcampagne voor aanschaf van historische tekening Beekhuizen uit 1814
Door WERNER BOSSMANN

ARNHEM - Vierde verdieping, eerste gang links, één na onderste la in de tweede kast van de muur, daar ligt de nieuwste aanwinst van het Gelders Archief. Een landschap in het Velpse park Beekhuizen, een tekening van Daniël Johannes Torman Kerkhoff (1766 - 1821). De 57 centimeter hoge tekening uit 1814 is puntgaaf.

Een Amsterdamse kunstmakelaar met contacten in het Gelderse maakte het archief attent op de tekening. Net voordat de prent weer terug zou gaan naar de Engelse eigenaar, wist de Arnhemse instelling er de hand op te leggen. De afbeelding is bijzonder omdat er maar weinig historische illustraties van het park bij Beekhuizen bekend zijn. Het werk is bovendien in perfecte staat.

Voor welk bedrag het herderlijke tafereel van eigenaar wisselde wil woordvoerder Elio Pelzers niet zeggen, omdat het archief van dezelfde makelaar nog twee werken wil kopen. Om een idee te geven: een tekening van Kerkhoff deed in 1989 bij veilinghuis Christie's 36 duizend gulden. De aanschaf ('een spoedcampagne') is medegefinancierd door het Fonds A.H. Martens van Sevenhoven, de gemeente Rheden en de Vereniging Rembrandt. Voordat de laatste geldschieter akoord ging moest er eerst worden aangetoond dat het werk, dat tussen 1933 en 1945 in Duits bezit was, niet geroofd is.

De in houtskool, inkt en waterverf uitgevoerde tekening zal worden toegevoegd aan de Topografische Historische Atlas (THA), die zich nu nog in het Historisch Museum bevindt. Het zal waarschijnlijk aan het Gelders Archief in langdurige bruikleen worden gegeven. In dat THA bevinden zich tussen de 4500 tekeningen van Gelderse plekken al meerdere werken van Kerkhoff, waaronder een afbeelding van het Arnhemse Park Sonsbeek, eveneens uit 1814.

Zodra de atlas in het bezit van het archief is zal de aanwinst aan het publiek worden getoond. Het Gelders Archief kocht de afgelopen eeuw nauwelijks dergelijke topografisch historische taferelen, ook niet toen het nog Rijksarchief heette. Het bezit er 'enkele tientallen' op 100.000 kaarten en prenten.

Het archief wil in de toekomst vaker met de collectie naar buiten treden en ook aanschafbeleid ontwikkelen.

Van Gelders Archief

Gelders Archief verwerft unieke historische tekening

Het Gelders Archief heeft een unieke historische tekening van Daniel Johannes Torman Kerkhoff (1766-1821), die zich in Engeland bevond, aangekocht. Het gaat om een tekening van een landschap bij Beekhuizen (Velp ten oosten van Arnhem) in zwart houtskool, pen en zwarte inkt en waterverf, opgehoogd met wit en 'gum arabic', van 1814. De afbeelding is uniek, omdat slechts weinig historische illustraties van het betreffende park bij Beekhuizen bekend zijn. Deze zeldzame afbeelding van groot formaat (570 bij 482 mm) is in een zeer goede staat.

Kerkhoff staat bekend als een goed kunstenaar. Dit blijkt onder meer uit het feit dat hij gedurende zijn leven al exposeerde. Verschillende musea, waaronder het Kroller-Muller Museum, Boymans-van Beuningen Museum en het Rijksprentenkabinet hebben tekeningen van deze kunstenaar. In de THA Gelderland bevinden zich al tekeningen van Kerkhoff, onder meer van Sonsbeek (1814).

Het Gelders Archief heeft deze tekening aangekocht voor de Topografische Historische Atlas Gelderland (THA). De THA Gelderland, een unieke collectie van circa 4500 tekeningen daterend van de 16e tot in de 20e eeuw, bevindt zich thans in het Historisch Museum 'Het Burgerweeshuis' in Arnhem. De werken in deze collectie hebben alle betrekking op de provincie Gelderland of onderdelen daarvan (steden en dorpen, kastelen en huizen, molens, landschappen et cetera.). De gemeente Arnhem is in de collectie ruim vertegenwoordigd, met 857 werken (bijna 20 %). Dat ligt ook wel voor de hand omdat de basis van de Atlas gevormd is door een omvangrijk legaat van de kunstenaar-verzamelaar Alexander Verhuell aan de gemeente Arnhem in 1897. Sindsdien wordt de collectie door de gemeente Arnhem beheerd en is de verzameling in fasen aanzienlijk uitgebreid tot de huidige omvang. De aanwas vond plaats door schenkingen, legaten, maar ook in toenemende mate door aankopen.

Eind 2003 heeft de directeur van de gemeentemusea in Arnhem in zijn notitie over de herpositionering van het Historisch Museum 'Duidelijk zichtbaar' aangegeven minder nadruk te willen leggen op het historische element in de presentaties en meer aandacht te vragen voor de Arnhemse sierkunst-collecties. In dat kader gaf hij aan dat de Topografische Historische Atlas Gelderland mogelijk als langdurige bruikleen aan het Gelders Archief zal worden overgedragen. De raadscommissie voor cultuur heeft met die beleidslijn ingestemd, zodat er gesprekken plaats vinden met het Historisch Museum en de afdeling Cultuur van de gemeente Arnhem over de overbrenging van de Atlas naar het Gelders Archief.

De aankoop van de tekening van Kerkhoff is medegefinancierd door de Vereniging Rembrandt, Fonds A.H. Martens van Sevenhoven en de gemeente Rheden.

De tekening zal, na de overbrenging van de THA Gelderland naar het Gelders Archief, worden opgenomen in een tentoonstelling over deze collectie voor het publiek. De datum hiervan is nog niet bekend. De tekening is momenteel niet ter inzage voor het publiek.