Cascade-weblog 2006

De serie omvat Landgoed Vollenhoven (6 januari), De Grebbeberg (13 januari), Landgoed de Wiersse (20 januari), Het Zuiderpark Rotterdam (27 januari), De Veluwe (3 februari) en Landgoederen Verbinden (10 februari).

Webpage Beeldbanken aangepast (27-dec-2006)

De webpage met beeldbanken is aangepakt. Meer struktuur is aangebracht (per provincie), correcties zijn doorgevoerd en aanvullingen zijn toegevoegd. Hierbij een aantal afbeeldingen uit de toegevoegde beeldbanken.

Zuyder Hout(Heemstede) - C. van Diest (1787)

Groot Terhorne (Beetgum),                         Zuyder Hout (Heemstede),
L.P Roodbaard(1827)                                  C. van Diest (1787)
Bron: Bonas Archiwijzer                               Bron: Rijnlands beeldbank

Zo maar wat digitale artikelen (24-dec-2006)

Het Huys ten Donck en de familie Groeninx van Zoelen (19-dec-2006)

In het internetartikel wordt Stad en Bedrijf, het onderzoeksbureau voor stads- en bedrijfsgeschiedenis Rotterdam, genoemd. Op hun website, klik publicaties, vind Irma Thoen, Het Huys ten Donck en de familie Groeninx van Zoelen, klik op Toon publicatie en zie iets van het boek.

Het Huys ten Donck ee familie Groeninx van Zoelen, dr. I. Thoen
ISBN 90.5730.490.2
176 pag.
€ 39,50

Even een 2-tal lezingen (15-dec-2006)

Donderdag 21-dec 18:30 Trimesterlezing Tuinkunst en Parken, over Schoonoord (Zeist)
door Willem Overmars
Hogeschool Utrecht
Nijenoord 1 Utrecht
Ik hoop maandag nog wat aanvullingen te krijgen.

De vrouw in de tuingeschiedenis (12-dec-2006)

Onlangs verwierf het Gorkums Museum met steun van de Vereniging Rembrandt en het Fonds A.H. Martens van Sevenhoven een viertal aquarellen voorstellende de tuin van Martinus van Barnevelt (1691-1775).* Op drie van de prenten zijn mensen aan het werk in de tuin. Op afbeelding 1 is een tuinman aan het werk. Op afbeelding 2 is duidelijk een heer (Van Barnevelt zelf?) aan het werk (met pijpje). Dat het fijnere snoei-, ent- en occuleerwerk door de tuineigenaar zelf werd gedaan is sinds het verschijnen van Hovenierskunst in palmet en pauwstaart van Wiebe Kuitert en Jan Freriks (Rotterdam De Hef publishers, 1994) geen nieuws meer. Maar wat mij in het bijzonder interesseert, in verband met mijn boek over De Vrouw in de tuingeschiedenis, is de vrouw op de derde tekening . Zij is duidelijk niet de vrouw des huizes maar een 'tuinvrouw'. Tot nu toe vond ik echter geen geschreven bronnen zoals personeelsbestanden of egodocumenten over dergelijke tuinvrouwen in dienstverband. Zijn er mensen die daar iets meer over weten en mag ik bij deze mij aanbevolen houden, wanneer iemand in de toekomst op dit soort tuinvrouwen stuit?

*Zie voor meer informatie over deze tuinen o.a.: A.J. Busch en Carla S. Oldenburger-Ebbers: Lusthoven in Gorcum, deel 3 in de historische reeks van de historische vereniging 'oud Gorcum' 1990.

Carla Oldenburger:
Helaas op tuinvrouwen in de teken-, prent- en schilderkunst heb ik nooit speciaal gelet. Ik zal mijn leven beteren. Overigens is de tuinvrouw misschien meer een werkster die het pad schoon houdt; ze is niet erg met planten bezig toch? En zo'n werkster / tuinvrouw, daarvan weet ik er nog wel eentje, namelijk de dienstbode met bezem, die het pad schoonveegt in de tuin achter het koetshuis Keizersgracht 524, op het bekende schilderij van Hendrik Keun.
De vierde prent in de Gorkumse serie verbeeldt in de as van de deeltuin, een lange spiegelvijver (visvijver?) met aan beide zijden een wandelterras waarlangs tuinbeelden, oranjebomen en agaves zijn opgesteld. De vier prenten samen geven een uniek beeld van een stadse "buitenplaats". Anne Mieke, beschik je ook over een digitale afbeelding van deze vierde tekening? Is het mogelijk deze naar Jan op te sturen, zodat hij hier nog een nieuw antwoord-weblogje van maakt? Wie geinteresseerd is in de hele serie, kan deze dan integraal digitaal opslaan? CO

Martin van den Broeke:
Wat een prachtige gedetailleerde afbeeldingen. Let eens op die V van vliegende ganzen in de lucht op afb. 2!

Een paar opmerkingen bij de opgeworpen vragen.
Op zich is het niet uniek dat een vrouw werkzaamheden in de tuin van een buitenplaats verrichte; het bijzondere zit 'm vooral in het feit dat er hier een afgebeeld is. In contracten tussen buitenplaatseigenaren en tuinlieden werd wel vaker vastgelegd dat de vrouw en kinderen verplicht waren mee te werken, en in aanvulling daarop was het tuinmansgezin vaak nog verplicht om één of meer knechts in de kost te nemen. Daar heb ik tenminste 2 Walcherse voorbeelden van uit de eerste helft van de 18e eeuw. Dit soort praktijken kwam verder algemeen voor in de landbouw, waar boerenknechts zich met hun hele gezin verhuurden. Dat gebeurde tot in de 20e eeuw.

Ik heb de indruk dat dit fenomeen ook standaard was op de buitenplaatsen. De tuinman woonde immers in de regel met zijn gezin op het terrein van de buitenplaats zelf. Daarbij kun je veronderstellen dat op de kleinere buitens, met minder personeel, de tuinmansvrouw in het huis en de keuken werkte en op de grotere buitens zich wellicht meer tot het (lichtere) tuinwerk beperkte als er speciaal huispersoneel was.

Overigens betwijfel ik of een "heer" uit die tijd zich knielend met een snoeischaar en een pijpje zou laten portretteren (afb. 2). Als ik zo'n heer was, zou ik eerder ervoor kiezen om me met mijn bijzondere plantjes en in galakostuum te presenteren. Volgens mij is het gewoon de tuinbaas die we zien. Sterker nog: ik vermoed dat hier de werkelijke tuinbaas herkenbaar is geportretteerd in een voor hem karakteristieke houding. De heer Van Barneveld zal op die manier zijn zeer gewaardeerde tuinbaas hebben willen vereeuwigen, als waardering voor al het precisiesnoeiwerk dat hij al die jaren zo trouw had gedaan enz. Dat zegt iets over hoe er over dit soort gespecialiseerd personeel werd gedacht.
Nog een reden om aan te nemen dat het hier niet de welgestelde heer Van Barneveld betreft maar een arbeider: het korte pijpje. De korte steel wijst erop dat het pijpje al vaak gebruikt is - van die kleipijpen brak de (doorgaans vrij lange) steel wel eens, maar men bleef het stompje dan toch gebruiken. Rijkere lieden gooiden zo'n kapotte pijp eerder weg en pakten een nieuwe, met een hele steel.
Iemand die met een afgebroken en rokende pijp in de mond werkt, is het equivalent van de hedendaagse bouwvakker met een shaggie. In 18e-eeuwse terminologie zien we op de afbeelding dus niet een heer, noch een man, maar een kerel.

Laatste opmerking: op afb. 3 is de vrouw op een soort podium of terras bezig dat met een onregelmatige rand is afgezet. Ik zou denken dat die rand is gemaakt van zogeheten rotswerk: schelpen, keien, mogelijk ook kralen en gekleurd glas. Is er iets bekend over een datering? Mijn suggestie: ca. 1750. Dat sluit aan bij soortgelijke tuindecoraties in Zeeland in die tijd.

Leo van der Meer:
In advertenties in de 18e eeuw, wordt vaak een tuinman gevraagd (meestal ook een bepaalde religie), moest getrouwd zijn, maar zonder kinderen, de vrouw goed kunnende koken.

Piet van der Eijk:
In een arbeidsovereenkomst tussen de eigenaar van een buitenplaats in Monster en zijn tuinbaas wordt zijn vrouw met name genoemd en wat haar taken zijn Datering 10 december 1697~
Het plukken van kruisbessen Aalbessen kersen en ander fruit.
Op marktdagen verkopen in Den Haag of Rotterdam en boek van bijhouden van het aantal manden en de prijs der vruchten.
Verder zal zij het hele jaar het huis van de eigenaar betamelijk houden het vuile linnen wisselen en wassen het tin schuren en het keukengereedschap schoonhouden.
Regelmatig luchten tegen rotten en muizen en voort alles doen wat van een ordentelijke huisverzorgsterhoort te doen

Anne Mieke Backer:
Hartelijk dank voor jullie reacties.
Het is inderdaad goed mogelijk dat deze vrouw de vrouw is van de(een) tuinman, en dat vrouwen bij het contract waren 'ingesloten'. Dat de man met het pijpje de tuinbaas voorstelt is goed mogelijk, maar dan wel een hoge piet. Ik vergelijk het dan met de afbeeldingen van Johann Hermann Knoop die tuinbaas was op Mariemont van Marie Louise van Hessen Kassel en die met pandjesjas, zijden kousen en pruik staat te occuleren.
Mocht iemand in de toekomst nog meer vinden over specifieke tuinvrouwen in dienstverband dan houd ik mij aanbevolen.

Jan Holwerda:
Ik had Anne Marie gevraagd of ze ook een scan van de 4de aquarel had. Helaas niet, maar ze noemde het blad van de Stichting Rembrand als bron.

Na wat zoeken op internet vond ik, Vereniging Rembrandt
Klik Aanwinsten, klik dan in 2006, brengt o.a. De tuin van Barnevelt. Klik deze, laat een aquarel zien en geeft mogelijkheid om pdf document met een artikel over de 4 aquarellen - met de afbeeldingen - te downloaden.

Geheimen uit de kloostertuin: tuinbeleving als inspiratiebron (3-dec-2006)

Kloostertuinen zijn niet zo vaak in het nieuws, hoewel er veel over te vertellen is. Kloostercomplexen blijven intrigeren, in eerste instantie niet vanwege hun architectuur, maar meer om -inderdaad- hun geheimen die ze al eeuwen voor de buitenwereld verborgen weten te houden. De auteur Tini Brugge is opgeleid als biohistoricus en een van de oprichters van de Stichting Kloostertuinen (www.kloostertuinen.nl). Deze stichting heeft weer een werkgroep die zich onder andere bezighoudt met inventarisatie van kloostertuinen.

Dit boek beslaat echter een ander onderwerp. Kloostertuinen figureren niet met naam en toenaam in het boek. Brugge deelt het boek in verschillende typen tuinen in, zoals de binnentuin, de watertuin, de bijbeltuin, de rozentuin, de moestuin, de kruidentuin, de pluktuin, de dierentuin, de stiltetuin, de liturgietuin, de verhalentuin, de natuurtuin, de vruchtentuin, de Bijbelse namentuin, de Mariatuin en de Heiligentuin. Van deze tuinen wordt de sfeer treffend beschreven en veel bloemen en vruchten benoemd. De uitgever zegt: “de auteur put uit de unieke rijkdom van de kloostertuinen als bron van levensonderhoud, maar ook van spiritualiteit. Eeuwenoude kennis gekoppeld aan een sobere, meditatieve vormgeving. Een boek dat tegelijk praktisch en spiritueel is, maar ook een ideaal geschenkboek voor het aanleggen van je eigen rustgevende en genezende tuin”. CO

Triënnale Apeldoorn 2008 (1-dec-2006)

Afgelopen week ontving ik een publicatie van de gemeente Apeldoorn, de concept beschrijving van de manifestatie Triënnale Apeldoorn 2008, Bidboek voor een manifestatie van 100 dagen internationale tuin- en landschapsarchitectuur: landscape of gardens., onder redactie van Jandirk Hoekstra en Bert van Meggelen.
De eerste Triënnale is gepland voor 2008 (half juni t/m half september), met de bedoeling deze in andere vorm natuurlijk te herhalen in jaren 2011 en 2014. Er gaan miljoenen in om.
Bovengenoemd boek is vervat in drie delen, inleiding (21 p.), programma (24 p.) en organisatie (19 p.). De eerste 2 delen staan ook uitgebreid op Internet (www.triënnale.nl) te lezen. Het laatste deel beslaat marketing en communicatie; sponsoring en financiering; werkdossier triënnale + vervolgstappen; over curatoren, partners en relevante gremia.

Voor Cascade-vrienden is het programma natuurlijk het meest belangrijk. Hierin worden nu reeds vier tentoonstellingen aangekondigd, waarvoor de toezeggingen binnen zijn:
De verbeelding op papier (Nationaal Museum Paleis Het Loo); De ontdekking van Nederland (Rijksmuseum); Onzichtbaar werk (over het werk van Michael van Gessel); Kunstenaars in het landschap, landschappen in de kunstenaar (Kroeller Mueller Museum).

Er gebeurt nog veel en veel meer. Lees daarom vooral de bijbehorende website, waar alles uitgebreid aan bod komt. Cascade denkt na over een eigen plaats en een eigen rol in deze manifestatie. Heeft u sprankelende ideeen, graag, kom er mee!!! We zullen nog vaak met dit onderwerp terugkomen. CO

Afbeelding: Projet de Cascade conservé dans le fond documentaire de Tessin à Stockholm - André Le Nôtre – 1684, van www.lenotre.culture.gouv.fr (ook voorkomend in genoemd bidboek) CO

De verleiding van Flora (28-nov-2006)

De bijgewoonde lezing was die van Sam Sagal, botanicus en gastconservator van vele musea, en deze keer van het Stedelijk Museum Het Prinsenhof te Delft. En wel voor de tentoonstelling "De verleiding van Flora" met schilderijen van o.a. Jan van Huijsum (1682-1749).

Deze schilder die het vak van zijn vader heeft geleerd maakte stillevens en schilderijen van grote bloemstukken voor vorsten en de rijken van Europa. Hij liet zich daar voor goed betalen. Ook nu nog worden voor deze schilderijen miljoenen Euro's betaald.
Hij deed soms wel een jaar over een schilderij. Uit een briefwisseling uit die tijd is
bekend dat hij een gele roos pas volgend jaar in het stuk kon schilderen dus moest de opdrachtgever geduld hebben.

De schilderijen op dia hebben al erg veel indruk gemaakt, soms zo precies geschilderd met een penseel met een haar. Volgens Sam Sagal haalde Jan van Huijsum de bloemen uit kwekerijen in Haarlem en Amsterdam. De gastconservator wist ook vele verhalen te vertellen van een vaag beeld op de achtergrond van een stilleven, wat het voorstelde en waar het stond of staat.

De lezing was een opwarmertje voor en aanleiding tot een bezoek aan het museum:

De verleiding van Flora

Voor een "buitenman" was ik zeer onder de indruk hoe echt er door Jan van Huysum (1682-1749) is geschilderd.

Een zeer uitgebreide handzame catalogus (helaas zwart wit) doet verhaal bij de schilderijen die soms bolstaan van de symboliek uit die tijd. Van enkele schilderijen staan alle bloemen en planten met Nederlandse en Latijnse naam vernoemd.
Bijzonder is dat deze schilder bij leven zeer welgesteld was en voor zijn werk 20 x zoveel ontving als Rembrand voor zijn werk. Zijn schilderijen hingen dan ook alleen bij de rijkste vorsten en personen in Europa. Op stillevens en boeketten zit vaak een vlieg of ander insect zo levensecht dat je denkt dat die zo wegvliegt.
Deze perfecte fijnschilder kwam uit een artistieke familie maar oversteeg zijn vader en andere familieleden ruimschoots.

De tentoonstelling, die nog tot 7 januari 2007 te zien is, laat ook werk van fotograaf Margriet Smulders en bloemsierkunstenaar Pim van der Akker zien. Ook de werkkamer van Prof van Itterson (1878-1972), botanicus aan de technische universiteit, is nagebouwd en geeft een mooi beeld van zijn tekeningen en modellen die door kunstenaars uit die tijd werden vervaardigd.

In persmap worden nog een aantal werken getoond. Na download volgt het werk in een veel groter, detailleerd formaat.

Schilderij 't Huis Moerenburgh (Tilburg) (25-nov-2006)

Een schilderij van 't Huis Moerenburgh (Tilburg) uit ca. 1700, dat in 1990 door Het Noordbrabants Museum in 's-Hertogenbosch van een Tilburgse particuliere verzamelaar werd gekocht (zie hier).

In 1995 stootte men op de archeologische resten van dit huis, zie hier voor meer info, wat geschiedenis en het schilderij.

Kasteelkatern, periodiek van de Nederlandse Kastelenstichting (22-nov-2006)

J.J. Wartmann (18-nov-2006) Tineke Scholtens zou graag meer weten over J.J. Wartmann:

Onbekend ontwerp/plattegrond (1706) van de tuinen van Het Loo gevonden (14-nov-2006)

Dit ontwerp is gemaakt in 1706 door T. Henry Reetz,"königlich preußischen und kurhannoverschen Hofarchitekten" in Berlijn. Deze Reetz werkte voor Frederik I, koning in Pruisen van 1701-1713, en zoon van Frederik Willem, de grote Keurvorst, en van Louise Henriette van Oranje. Frederik heeft na het overlijden van Willem III lang volgehouden zijn erfgenaam te zijn en daarom heeft hij ook situatietekeningen en nieuwe ontwerpen laten maken voor de tuinen van Het Loo en die van Paleis Honselersdijk, Huis ten Bosch en Het Oude Hof.

Omdat we uit de tijd van aanleg van de boventuin geen andere uitgevoerde situatietekeningen kennen dan alleen de bekende van C. P. van Staden uit ca. 1725 (Nationaal Archief Den Haag), is dit een belangrijke vondst.

De plattegrond is de afgelopen tijd nauwkeurig bestudeerd en geanalyseerd door ir. Ben Groen, conservator van de tuinen van Het Loo. De tekening kwam op een juist moment. Bekend is dat in de periode 1980-1984 de parterres in de boventuin alleen gedeeltelijk zijn aangelegd vanwege het behoud van enkele grote bomen in dat gedeelte van de tuin. Nu zijn er zoveel bomen verdwenen dat de parterres kunnen worden voltooid. Dat zal in 2007gebeuren, mede op grond van de plattegrond van Reetz.

Een artikel van de hand van Ben Groen zal in het komende Cascade-Bulletin (no. 2006-2) verschijnen. Als voorproefje, en ook als studiemateriaal, straks te gebruiken bij het lezen van het artikel, mogen we hier alvast een digitale afbeelding laten zien. U krijgt nu eerst zelf de tijd om uw eigen oordeel over de tekening te vormen en kunt dit later met de analyse, hypothese en conclusie van Ben Groen vergelijken. CO
Foto verstrekt door Nationaal Museum Paleis Het Loo

Reacties:
Voor een ieder die voor een vergelijken C.P. van Staden niet bij de hand heeft, via deze link de afbeelding als op website van Paleis Het Loo JH.

Donderdag Rob Leopold Symposium (11-nov-2006)

Begin augustus hadden we een weblog genaamd 'Sonnet van C.O.Jellema'

Jan Nauta en Sible de Blaauw reageerden hierop met 'wat een verrassing om het gedicht over onze tuin op de website aan te treffen' en 'overigens is dit de tuin waar Rob Leopold over heeft geschreven en waar wij op het te zijner nagedachtenis te houden symposium, over zullen spreken'

Behalve foto's werd het gedicht in de eigenlijke vormgeving en een
begeleidende tekst toegezonden, zie hier.
Foto Jan Nauta

Op afbraak. De sloop van buitenplaatsen in de periode 1780-1830 (8-nov-2006)

Gevonden in Scriptie Archief van Universiteit Utrecht: Op afbraak. De sloop van buitenplaatsen in de periode 1780-1830, doctoraalscriptie van Roel Mulder. Bekend is dat veel buitenplaatsen uit ons landschapsbeeld zijn verdwenen. Als reden wordt vaak de economische achteruitgang in de Bataafs-Franse tijd genoemd.

Deze scriptie poogt een antwoord te geven op vragen als het hoe, waarom, wanneer en ook hoeveel buitenplaatsen er zijn verdwenen. Het resultaat is een lezenswaardig verhaal. Veel meer blijft uit te zoeken, maar dat doet niets af aan het gepresenteerde materiaal. Enkele punten zijn, afbraak is van alle tijden, de genoemde economische achteruitgang in de Bataafs-Franse tijd is slechts een aspect en met een beperkte directe impact, en een ogenschijnlijk verband tussen lage grondprijzen en de opkomst van buitenplaatsen.

De auteur constateert zelf reeds dat deze scriptie slechts een tussenstand kan geven. Ik kan me voorstellen dat menig lezer al direct met aanvullingen en opmerkingen kan komen. JH

Het demolieeren van de Buitenplaats Wel Te Vrede onder de Bilt in 1811, C. van Hardenberg
Uit: Op Afbraak van Roel Mulder

Reacties:

Martin van den Broeke:
Laat ik nou uitgerekend gisteren ook die scriptie gevonden hebben! Ik moet het stuk nog lezen, maar vind het prijzenswaardig dat iemand de economische aspecten van de buitenplaats eens onder de loep neemt. Voor Zeeland kan ik talloze voorbeelden aandragen uit de periode 1780-1830, en dat levert een heel genuanceerd beeld op van de beweegredenen waarom men een buiten liet afbreken. Daar hoop in op terug te komen in het boek over de Zeeuwse buitenplaatsen dat ik in voorbereiding heb.

Leo van der Meer:
In mijn onderzoek naar bloembollenadvertenties in alle kranten van de 17e en 18e eeuw kom ik veel verkopen op buitenplaatsen tegen van o.a. Orangerien waarna de buitenplaats in zijn geheel wordt gesloopt. Er zijn zoveel verkopingen van Orangerie planten, Bloembollen, dat er een heel boek over te schrijven is.

Nieuw Tuin-schilderij uit 1647 (3-nov-2006)

In het Rembrandtjaar heeft het Dordrechts Museum een schitterend schilderij aangeboden gekregen door de vrijwilligers van het museum. Het betreft 'portret van echtpaar in tuin', van Samuel van Hoogstraten (1627-1678), die het schilderij vervaardigde op 20 jarige leeftijd. Het schilderij is gedateerd 1647, waarschijnlijk het jaar dat Van Hoogstraten vanuit Amsterdam naar Dordrecht terugkeerde.

Op dit schilderij zijn de echtlieden Johan Cornelisz. Vijgenboom en Anneken Joosten Bogaert afgebeeld. Johannes was 'kruidenier' en diaken in de Doopsgezinde Broederschap. Zij staan -gekleed in het zwart- hand in hand op een tuinpad dat leidt naar een Hollands classicistisch huis in Dubbeldam (Huis Dubbeldam?). Links de man met tulp in de hand die hij -als bewijs van trouw- aanbiedt aan zijn vrouw rechts. Het pad, dat verspreid beplant is met veelal gestreepte tulpen, geeft toegang via een begroeide latwerk-poort met drie torentjes, tot het buiten. Aan beide zijden van het toegangspad zien we tuinen met hekken gesierd met houten knoppen, zoals gebruikelijk in die tijd. De invloed van de Italiaanse tuinkunst, zoals we die ook kennen van de prenten van Hans Vredeman de Vries en later van Jan van der Groen, is hier duidelijk waarneembaar.

Het bijzondere van dit schilderij is dat het heel duidelijk een werk is dat gemaakt is 'naar de werkelijkheid' en dat is voor een tuinschilderij uit de eerste helft van de 17de eeuw echt bijzonder. Zoveel voorbeelden zijn daar niet van. Zie verder het persbericht van het Dordrechts Museum. CO
Bron: Dordrechts Museum

'Schoonheten & de Bentincks' (31-oct-2006)

Van de website van Waanders Uitgevers : Schoonheten en de Bentincks. Geschiedenis van een landgoed, havezate en de bewoners, W. Hoogeland, ISBN 90 400 8317 7, à € 22,95

Bij Schoonheten denk ik gelijk aan de kwartcirkelvormige bouwhuizen van Schonck, de blokvormige eerste tuin-/parkaanleg en de latere vroeg-landschappelijke aanleg van mogelijk opnieuw Schonck. Benieuwd hoeveel meer detail hieromtrent in dit boek zal staan.

Zie hier en hier voor meer over de Stichting Archivariaat Bentinck-Schoonheten. JH

'Een droom van een boek' ; Hypneratomachia Poliphili (29-oct-2006)

Bron: Hypnerotomachia Poliphili - The MIT Press

Een boek uit 1499 beroemd vanwege zijn typografische vormgeving, het lettertype en de meer dan 170 houtsneden. In het boek worden meer lagen herkend, het leidde en leidt tot allerlei theorieën, speculaties, invalshoeken en vormt al eeuwen lang een inspiratiebron voor o.a. kunstenaars, architecten en tuinliefhebbers.
Meer dan 100 jaar was het exemplaar van Museum Meermanno-Westreenianum opengeslagen en dus met slecht 2 bladen zichtbaar getoond en nu is het aan restauratie toe en ligt het uiteen. 24 van de 30 katernen liggen nu open en tonen 2 pagina's. Via deze bladen is de loop van het verhaal te volgen. De bladen kennen een begeleidende verhalende tekst. Aan een verdere uitleg, de gelaagdheid enz. waagt men zich niet.

De bladen vormen het hart van de tentoonstelling die in de andere zalen de drukker Aldus Manutius, andere drukkers en werken laat zien, andere exemplaren van Hypneratomachia Poliphili in Nederlands bezit toont en het Franstalige exemplaar van Willem van Oranje presenteert.

En mocht u gaan kijken, koop dat de speciale editie van Leeslint, de halfjaarlijkse uitgave van het museum. Hierin een inleiding op de tentoonstelling, een 3-tal artikelen en de catalogus met de teksten van de tentoonstelling en documentatie van de getoonde objecten. Meer over de tentoonstelling, hier, hier en hier.

Alle afbeeldingen zijn 'door te bladeren' bij Thames & Hudson.
Een volledige elektronische versie van Hypnerotomachia Poliphili is 'door te bladeren' bij The MIT Press.

De droom van Poliphilus, de Nederlandse vertaling van de Hypnerotomachia Poliphili door Ike Cialona, is in mei 2006 verschenen, in de Gouden Reeks van Athenaeum-Polak & Van Gennep. Een bespreking van dit boek zal in een komend nummer van het Cascade Bulletin verschijnen. JH

Kloetinge, een boek en een studiemiddag (26-oct-2006)

Zaterdagmiddag 4 november is de uitreiking van het eerste exemplaar 'Over ambachtsheren en kasteelbergen. De geschiedenis van twee buitenplaatsen in Kloetinge', geschreven door mevrouw M.C. Lenshoek-Smeets, journalist en drs. R.H.M. van Immerseel, wetenschappelijk medewerker bij de Stichting tot behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen.

Deze uitreiking is onderdeel van een studiemiddag met o.a. korte lezingen van beide auteurs. Een en ander vindt plaats in de Hervormde kerk van Kloetinge, vanaf 13:00.

Zie ook studiemiddag (2) en boek . JH

Intekening voor Rob Leopold Symposium gesloten (24-oct-2006)

Er is een overweldigende belangstelling voor het Rob Leopold Symposium, op do.16 november as. Helaas heeft het Cascade-bestuur gisteren moeten besluiten de intekening voor dit symposium te moeten sluiten. U kunt zich nog wel opgeven, maar u wordt geplaatst op een reservelijst. Op het ogenblik staat de klok op 112 deelnemers en 100 is het maximum voor de zaal. We zullen nog proberen wat te schikken. Als u zich nog opgeven wilt, houden we u op de hoogte van de eventuele kansen.

Daarnaast maken we de lezers van deze weblog attent op de Rob Leopold Memorial website, "This is a tribute to the memory of Rob Leopold, a man who inspired many people to achieve things they thought could only exist in the realm of their dreams". De site is vorige week gestart en gemaakt door Leo den Dulk. Het is de bedoeling dat ieder die dat wenst een herinnering aan Rob Leopold achterlaat in welke vorm dan ook. CO

Reacties:

Joost Gieskes:
Heb heden 27.10.2006 een poëtisch verslag over de Japanse tuin in Clingendael, geschreven door Rob Leopold in 1985, naar Leo den Dulk toegezonden.

Jetty Tempelman:
Rob Leopold hield op het lustrum van Cascade in ? een enthousiaste lezing. Daarna werd hij meteen lid van Cascade.
Ik maakte hiervan foto's die zich in een album bevinden dat ik aan Carla Oldenburger heb gegeven.
Rob zelf wilde die foto's ook graag hebben, daar is het helaas nooit van gekomen.

Carla Oldenburger:
Rob Leopold heeft inderdaad de lustrum-lezing gehouden bij het 10-jarig bestaan van Cascade. Dit was de Leonard Springerlezing in 1997, in de Capitulatiezaal in Wageningen en inderdaad vanaf die dag, 11 december 1997, is Rob vriend van Cascade geworden. Het foto-album is intussen niet meer bij mij, maar opgeborgen in het archief van Cascade op Kasteel Loenersloot. We zullen het a.s. 16 november meenemen

De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker (20-oct-2006)

Van de website van Waanders Uitgevers : De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker, Willem Beelaerts van Blokland en Charles Dumas, ISBN 90 400 9114 5, à € 39,95

Abraham Rademaker was de belangrijkste topografische kunstenaar uit het eerste kwart van de achttiende eeuw. Tijdens zijn leven heeft hij duizenden tekeningen en prenten vervaardigd, waaronder een afzonderlijke reeks tekeningen van Nederlandse kastelen die zowel in welstand als in vervallen staat zijn afgebeeld. Zo'n 350 van deze kasteeltekeningen komen uit particulier bezit en zijn nooit eerder gepubliceerd. In dit boek, dat ter gelegenheid van het Jaar van het Kasteel is uitgebracht, worden deze nog onbekende tekeningen gepresenteerd en samengebracht met Rademakers overige kasteeltekeningen uit dezelfde serie, die zich inmiddels in vele binnen- en buitenlandse collecties bevinden. In totaal gaat het om zo'n zevenhonderd tekeningen, die bijna vijfhonderd verschillende kastelen in beeld brengen. Alle vellen met tekeningen worden uitvoerig besproken, terwijl achterin het boek van elk kasteel een korte biografie met literatuuropgave is opgenomen.

Nu al wat meer zien van Abraham Rademaker? Kijk dan eens op Ursicula : literatuur in facsimile, van de Faculteit der Letteren van de Universiteit Leiden met bv Hollands Tempe (1728), Arkadia aan de Amstel (1730) en Rhynlands fraaiste gezichten (1732).

En klik hier om meer over Abraham Rademaker te lezen. JH

Reacties:
Lees zeker ook 'Lezing door medeauteur Willem Beelaerts van Blokland tijdens de boekpresentatie op 14 oktober jl. op Paleis het Loo' (gevonden op www.kastelen.nl) JH

Tentoonstelling 'Lodewijk Napoleon' in Paleis Het Loo (Apeldoorn) (17-oct-2006)

Aan het hof van onze eerste koning, 1806-1810.

Een tentoonstelling met een veelheid aan objecten om zijn betekenis voor Nederland, de Franse allure aan het hof, de introductie van Empirestijl in Nederland en zijn nalatenschap te illustreren. In het grote geheel vormt de tuinhistorische component 'Aanleg van paleisparken' slechts een klein onderdeel.

Getoond worden
- ontwerp van J.D. Zocher sr. voor Huis ten Bosch uit 1807 ; afmetingen van bijna 70 cm hoog en 2,5 m breed! ; niet uitgevoerd
- Plattegrond van tuinen en park van Paleis Het Loo, M.J. de Man, opmeting 1806. Zeg maar de toestand voor de wijzigingen onder Lodewijk Napoleon ; met al wel de gewijzigde boventuin naar ontwerp van P.W. Schonck (60x90)
- Nieuwe landschappelijke aanleg van het park van Paleis Het loo, P. Broekhoven 1812 ; deels opmeting, deels ontwerp (100x130)
- 'Petit Parc' van Paleis Het Loo, A.I. Melling, ca. 1820
- ontwerp van het Koninklijk Paviljoen te Haarlem, J.D. Zocher sr, 1809 ; slechts deels uitgevoerd
- Het park van het Koninklijk Paviljoen te Haarlem, tijdens de aanleg, J.P. Visser Bender, 1809

- ontwerp voor de uitleg van Assen met 'Zomer of Jagthuis voor zijne Majesteit den Koning', C.G.F. Giudici, 1809 (200x80)
Nieuwe landschappelijke aanleg..., P. Broekhoven, 1812
Bron: www.paleishetloo.nl

Waarom kijken? Een originele tekening of orgineel ontwerp biedt zoveel meer. Niet voor niets dat ik bij een aantal de afmetingen vermeldt. Bv. die van P. Broekhoven, als je die in het echt ziet zie je pas dat linksonder en -boven, dus buiten de 'kleurdelen', lijnen doorlopen en andere strukturen te zien zijn. Dat zie je niet in de afbeelding van deze weblog of een foto in een boek. Ook kent de Broekhoven een veelheid aan met letter aangegeven objecten/punten, een legenda ontbreekt bij deze kaart. Overigens, in Coll. Archives Nationales te Parijs is een 2de versie maar dan met 'Description' (volgens H.W.M. van der Wijck).
Zou een mooie toevoeging zijn geweest. Net als de ontwerpen voor het paleispark van de hand van Alexandre Dufour, jammer dat deze ontbreken.

En als u nog meer argumenten nodig hebt, al die andere objecten, en het paleis, de tuinen, het paleispark; een dag is te kort.

Meer over Lodewijk Napoleon op bv Wikipedia en over de tentoonstelling op de site van Paleis Het Loo. JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Wie was Pieter Broekhoven? Voor de landmeter Pieter Broekhoven zou ik nog enkele doorverwijzingen willen geven.
Zelf schreef ik een kort stukje getiteld Collectie P. Broekhoven 1845 / 1846: tuinsieraden en tuinplattegronden, in Nieuwsbrief De Donderberggroep 1994, no. 5, p. 7-8, n.a.v. de nieuwe aanwinst in de afdeling Speciale Collecties Bibliotheek WUR, van een collectie tekeningen van Pieter Broekhoven jr.. Misschien kan de afdeling Speciale Collectie reageren op deze log met het plaatsen van een foto van een van Broekhoven’s plattegronden?

Ook heeft de geodeet Leendert Aardoom twee jaar later het een en ander geschreven in Bijdragen en mededelingen Vereniging Gelre (1996) dl. 87, p. 50-84. Omdat dit niet een erg bekend artikel is, wil ik hier enige gegevens over Broekhoven geven die door hem worden vermeld. De titel van het artikel is Landmeters en andere kaartenmakers op Het Loo, 1685 – 1813. Op p. 62 e.v. noemt Aardoom de hoveniers die op Het Loo hebben gewerkt tussen genoemde jaren. Bekende namen zijn Van Staden, vader Christiaan en zoon Samuel en neef Christiaan Pieter (1688-1712), welke laatste de plattegrond van Het Loo tekende (tussen 1723 en 17 28 wordt geschat) waarnaar de tuinen zijn gerestaureerd. Een andere bekende naam is die van Daniel van Berken, die later op Oranjewoud werkte. In 1808 wordt Pieter Broekhoven hovenier. Zijn zoon, eveneens Pieter Broekhoven genaamd, werkte niet op Het Loo, maar tekende wel in 1812 de bekende kaart/plattegrond, die nu op Het Loo hangt in de tentoonstelling over Lodewijk Napoleon. Pieter Broekhoven sr werkte als hovenier samen met J. P. Posth als uitvoerder en A. Dufour als ontwerper op Het Loo. Zij alle drie zijn betrokken bij de omvorming van de tuinen in landschapsstijl. Alle formele delen verdwenen toen uit het park, ook het sterrenbos en het wildbos rond de Willems Tempel.

Over het “grand plan” van A. Dufour uit 1808, dat ten grondslag ligt aan de kaart van Van Broekhoven, zie H. van der Wijck, in zijn Atlas Gelderse buitenplaatsen : dl. 1 De Veluwe, 1988, kaart no.74.

Zie tenslotte de websites van St. De Donderberggroep (www.donderberggroep.nl ) en Vereniging Gelre (www.vereniginggelre.nl).

Jan Holwerda:
Er is een website met stamboom Broekhoven hierin duiken 'onze Pieters' ook op:
(1ste datum geboorte, 2de sterfdatum)

opa Pieter Broeckhoven (later: Broekhooven)
00-11-1720 te Wassenaar / 00-03-1795 te Amsterdam
in 1754: tuijnman op de buijtenplaats Groenevecht nabij Breukelen

vader Pieter Broekhooven (later: Broekhoven)
00-10-1757 te Breukelen / 10-05-1834 te Apeldoorn
Hij bekleedde vanaf ca. 1810 de functie van meester Tuijnman op het Loo te Apeldoorn.

'de tekenaar' Pieter Broekhoven
24-11-1784 te Arnhem / 02-10-1849 te Laagkeppel
rentmeester Laagkeppel

broer Johannes Broekhoven
00-02-1793 te Arnhem / 04-08-1860 te Apeldoorn
parkmeester op Paleis Het Loo

broer Arend Broekhoven
00-12-1794 te Arnhem / 16-10-1859 te Apeldoorn
tuinman op paleis het Loo

In de nageslachten van Johannes en Arend vindt je opnieuw tuinmannen.

Carla Oldenburger:
Geweldig Jan, als je maar doorgaat, vind je alles op Internet. Daar kan de tentoonstelling op Het Loo toch niet tegenop wat dit onderdeeltje betreft. Het geslacht Broekhoven is dus het zoveelste geslacht hoveniers/tuinarchitecten, in de bekende rij van de families Zocher; Van Lunteren; Copijn; Vroom; Wattez en wie vult nog aan? De canon van de tuinarchitecten is zo gauw gevuld.

Gedigitaliseerde Utrechtse historie (14-oct-2004)

Tijdens onze voorjaarsexcursie te Tilburg maakte Karen Veenland-Heineman een opmerking tegen mij over digitalisering van uitgaven (tijdschriften) van plaatselijke en regionale Utrechtse historische verenigingen, denk aan die van Zeist of Utrecht. Ik vond dit materiaal niet direct en vervolgens zonk de opmerking naar m'n achterhoofd. Maar nu stootte ik er alsnog op, en dit gaat avonden en weekenden kosten, maar gelukkig komt de winter eraan.

Het materiaal is te vinden op een website waarop gedigitaliseerde werken uit de bijzondere collecties van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek worden aangeboden. Onder Collecties (links) staat o.a. Geschiedenis van Utrecht.

Aldaar is een 10-tal series te vinden. Bv. Bulletin van de Van de Poll-Stichting voor Zeister geschiedenis en Jaarboekje van het Oudheidkundig Genootschap "Niftarlake" en Oud-Utrecht en Seijst en nog een aantal andere. Er is geen overall register, maar bovenaan de page is te zoeken via 'Zoeken binnen collectie'. Zoek bv eens met Zocher of Schoonoord of Slot Zeist of landschapsstijl of een schrijversnaam.

Kijk bv eens naar artikel over Schoonoord van de hand van J.H. Heimel in Seijst (ga met bladeren verder). Of De buitenplaatsen langs de Vecht: tuin- en parkgeschiedenis door HJM Tromp (begint onderaan de pagina). Of begin gewoon vanuit Geschiedenis van Utrecht, kies willekeurig en ga lekker bladeren en lezen. JH

Boerenerfgoed Het boerderijenboek van Voorschoten en Wassenaar (11-oct-2006)

Recensie Boerenerfgoed Het boerderijenboek van Voorschoten en Wassenaar. De auteurs Carla Scheffer en Robert van Lit - zij noemen zich bescheiden 'de samenstellers' omdat nog zeven andere personen bijdragen verzorgden - hebben een indrukwekkende prestatie geleverd: een lijvig en opvallend rijk geÃ¯llustreerd boekwerk (383 blz.), met een overstelpende hoeveelheid perfect geordende informatie.

Het boek komt precies op tijd uit, want juist de laatste tijd vragen de media aandacht voor de verloedering van het Nederlandse landschap door de wildgroei van zielloze bedrijfsterreinen en priegelige nieuwbouwwijken die klaarblijkelijk ongecoördineerd en willekeurig geparachuteerd worden in het ons omringende cultuurlandschap. Door daar indringend op te wijzen is het belang van dit boek al verzekerd. En het Nederlands landschap wordt immers voor een belangrijke mate bepaald door de agrarische ontwikkeling door de eeuwen heen. En de boerderijen wederom vormden maar al te vaak de oorsprong van een fraaie buitenplaats. Het boek legt aan de hand van overzichtskaarten minutieus vast waar boerderijen zijn verdwenen, en welke nog bestaan; de laatste gelukkig nog (!) ruim in de meerderheid. Het belang van zulk een registratie is, zeker met het oog op de toekomst, evident.

Ogenschijnlijk heeft het boek slechts locale betekenis. Dat beeld is echter niet correct, omdat het daarnaast nog een schat aan informatie bevat, zoals alleen al de beschrijving van de ontwikkeling van de kuststreek vanaf de ijstijd, de ontwikkeling van boerderijen en hun positie in het land bepaald door de geologie en grondsoort, de toegepaste bouwtechnieken, de naamgeving. Daarnaast zijn er interessante hoofdstukken over onder andere hooibouw en gereedschappen, de bereiding van boter en kaas, kruidenteelt en streekdracht. Het boek besluit met een op zich al interessante woordenlijst en een verantwoording.

Voor Cascadeleden aanbevolen? Dat is een autonoom te nemen beslissing, maar als u het boek bekijkt is aanschaf wel verleidelijk. En 'value for money'. ISBN 90 8069 42 4x of ISBN 978 90 80694 4 8. Prijs Euro 27,50 Joost S.H. Gieskes

Staten, stinzen en stadshuizen in en rond Leeuwarden (8-oct-2006)

De brochure Staten, stinzen en stadshuizen in en rond Leeuwarden van Rita Mulder-Radetzky. Een uitgave van de Stichting Staten en Stinzen. De stichting heeft als doel de bekendheid van de staten, stinzen en stadshuizen in en rond Leeuwarden te vergroten. De brochure is een van de middelen, een ander is de website www.statenstinzen.nl.

De brochure biedt een korte historische inleiding, een kaartje van de locaties in en rond Leeuwarden, een korte bespreking van 10 staten en stinzen en 3 stadshuizen en sluit af met een kort stukje over de stichting zelf.

De publicatie is niet diepgravend, is ook niet de doelstelling, is wel een leuke kennismaking en zeer rijk geÃ¯llustreerd. In principe biedt de website dezelfde informatie en illustraties, maar een boekje en lekker bladeren heeft zo z'n eigen charme. En voor de prijs van à € 1,50 hoeft u het niet te laten.

De brochure is te verkrijgen bij de meeste VVV's, musea, staten, het Monumentensteunpunt en Historisch Centrum Leeuwarden. JH

Artikelen betreffende historisch groen in GROEN 2006, nr. 10 (6-oct-2006)

In GROEN: Vakblad voor ruimte in stad en landschap staan in het zojuist uitgekomen Oktobernummer (JG. 62, nr.10) drie artikelen betreffende historisch groen.

Het eerste is getiteld Openbaar groen Bergeijk vraagt om nieuwe impuls van de hand van Edwin van Onna, en vraagt aandacht voor het Ploegpark en de overige tuinarchitectuur van Mien Ruys in Bergeijk. De schrijver en de gemeente zijn waarschijnlijk nog niet op de hoogte van het zojuist gestarte Cascade-onderzoeksproject over de werken van Mien Ruys, onderwerp van studie van Leo den Dulk. Het artikel schreeuwt om aandacht voor deze 50 jaar oude, dus nu monumentwaardige tuinarchitectuur.

Het tweede artikel is getiteld Grote behoefte aan databank voor historische planten en is geschreven door Carla en Juliet Oldenburger. Zij vragen aandacht voor het opzetten van een database voor historische planten en noteren wat er de laatste jaren zoal aan dit onderzoek is gedaan.

Het derde artikel Historische moestuinen vertellen een nieuw verhaal, door Helmer Wieringa en Esther Kuiler, vertelt in vogelvlucht de ontwikkeling van het Project Historische Moestuinen, dat nu is afgerond met een handreiking en een verslag van het werkatelier (te downloaden op www.historischemoestuinen.nl ). CO
"Engels bloemhout" te Beeckestijn, foto Carla Oldenburger

Weekblad BUITEN (1907-1936) (2-oct-2006)

Voor tuinhistorisch materiaal is het Weekblad BUITEN (1907-1936) is een gekende bron. De teksten zijn interessant, maar vooral de vele foto's doen 't 'm.

In Het Geïllustreerd Tijdschrift in Nederland, Deel I, 1840-1945 door Prof. Dr. Joan Hemels en Drs. RenÃ©e Vegt lees ik de namen van veel medewerkers, o.a. L.A. Springer, D.F. Tersteeg, P. Westbroek, E.Th. Witte. De eerste jaargangen zijn van een meer praktische aard met o.a. artikelen over groente- en fruitteelt, over de siertuin, planten en bloemen, dieren. Maar ook over de sterren, fotografie, sport, het klimaat en de natuur in IndiÃ«. En tot slot ook beschrijvingen van onze koninklijke paleizen, landhuizen en hun tuinen en veel reisverhalen. In de loop van de jaren is er een verschuiving naar reportages over kastelen, kerken, musea en monumenten in binnen- en buitenland. In 1937 gaat BUITEN samen met het tijdschrift Het Landhuis (met dank aan Ad Weststrate van zeelandboek.nl voor de scan van deze info).

Nu kwam ik via zeelandboek.nl op www.weekbladbuiten.net . Via deze site zijn alle illustraties van de jaargangen 1910-1915, 1922-124, 1926, 1936 (totaal 8561 illustraties) beschikbaar. De andere jaargangen volgen nog en in 2007 zal een DVD met al dit materiaal beschikbaar komen.

Maar als gezegd, nu al via de website toegang tot het reeds gescande materiaal. Zoek met de naam van een plaats, landgoed, kasteel, tuin. Of klik op een jaargang en ga bladeren of klik Miniaturen en krijg een aantal bladen vol miniaturen. Na aanklikken van een miniatuur volgt de grotere afbeelding en daar waar van beschikbaar het bijschrift.

Maar kijk en zoek ook eens via zeelandboek.nl met o.a. materiaal uit Nederland 1908 (volgens mij als die ANWB jubileumuitgave Ons Eigen Land) JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Op Internet en in de literatuur ben ik al eerder op zoek geweest naar een Index van alle buitenplaatsen/landgoederen, die in 'Buiten' zijn opgenomen. Ik weet zeker dat ik ooit een index ergens gepubliceerd heb gezien, maar nooit meer teruggevonden. Ik heb zelf 18 Jaargangen van Buiten en natuurlijk is dit tijdschrift geheel compleet in de Bibliotheek WUR. Dus wie nog eens echt dit tijdschrift in handen wil hebben? Dit is in ieder geval een fantastisch initiatief en ik ben de organisatoren van dit project zeer dankbaar.

Ben Olde Meierink:
De bibliotheek van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft bij de volledige reeks tijdschriften Buiten een eenvoudig topografische register staan waarin ook de opgenomen kastelen en buitenplaatsen per provincie worden genoemd met jaargang en paginanummer. Dat geldt ook voor de losse foto's.

Enige foto's van Cascade-excursie naar Twickel (30-sep-2006)

Nu enige foto's van onze Cascade-excursie naar Twickel van afgelopen 23 september op de website van Cascade, onder Extra.

Hierboven een foto in de tuin bij Oranjerie. Hieronder eveneens de tuin bij de Oranjerie, maar dan in 1922.

Bron: Weekblad Buiten 1922

Twickel en wat is het 'nu' (28-sep-2006)

Hierboven 'vervaagd' ontwerp van Michael van Gessel over luchtfoto in Google Earth
(klik op de afbeeldingen om een grotere weergave te downloaden)

Carla en ik hadden het ook nog over een ander aspect waar we nieuwsgierig naar waren en niet terugvonden in de tentoonstelling, nl. het uitgangspunt voor Michael. Wat is (zelfs was ipv is voor fase 1) het nu en hoe past zijn ontwerp daarop? En ik denk daar nog maar eens bij 'het nu is de geschiedenis van later' en 'weg is weg'. Nou moet ik erbij vermelden dat we beiden niet naar het symposium van 16 sept. zijn geweest.

Om iets van het nu en het plan naast of beter gezegd over elkaar te zien heb ik gebruik gemaakt van, jawel alweer, Google Earth. Dit kent de mogelijkheid om een digitale kaart over de luchtfoto te leggen. Dus eerst inzoomen op Twickel, vervolgens het ontwerp van Michael er over heen en met draaien, verkleinen en vergroten het ontwerp passend op de luchtfoto leggen.

Vervolgens spelen, vervagen en terugdraaien van de vervaging van het ontwerp van Michael. Als je volledig vervaagd zie je enkel het nu (zomer 2005) en draai je de vervaging terug dan wordt meer en meer duidelijk van het ontwerp. Eerst de zichtlijnen, dan vlekken beplanting en wegen en paden. Spelend tussen vaag en duidelijk zie je wat is, wat blijft en wat komt. Helaas is water in het ontwerp niet gekleurd, dus valt bv. de uitbreiding in de wildkamp niet zo op (wel belijningen) en is dit een kwestie van weten om te kunnen zien. JH

Hieronder ontwerp met meer 'nadruk' over luchtfoto (via klik hier een 'tussenvorm')

Reacties:

Carla Oldenburger:
De combinatie Van Gessel/Google Earth levert beslist weer wat nieuwe mogelijkheden. Maar jammer genoeg is de kaart/het ontwerp dat je over Google Earth schuift niet zo helder doorzichtig te krijgen dat je de bestaande situatie er echt duidelijk doorheen ziet (althans op deze schaal van werken). Maar er doemen ook weer nieuwe mogelijkheden en vragen op. Ik ga nu van Google Earth uit. Als er van welk project dan ook een heldere GA-shot van het heden is te verkrijgen (voor Nederland dus voorlopig de situatie van zomer 2005, toen er het laatst gevlogen werd), is het dan mogelijk vanuit die situatie de zichtassen/-lijnen nog te duiden? De paden en lanen en waterstromen tussen de verschillende bosdelen zijn vaak niet te zien op Google Earth, maar je ziet wel dat bosdelen zijn "afgerond", zodat je kan verwachten dat daar tussen zich ruimtes (paden lanen, waterlopen) bevinden. Die ruimtes kunnen vaak tegelijk dichtgegroeide zichtassen zijn. Is dat zo? Google zou dus een hulpmiddel kunnen zijn om de oorspronkelijke zichtassen in een dichtgegroeid park weer op te sporen. Een ander probleem (ook op Twickel) is vaak dat de oevers van waterpartijen voor een groot deel zijn verland. De oeverlijnen van de waterpartijen zijn dan naar binnen verschoven of soms zijn smalle waterlopen helemaal dichtgegroeid. Om dit fenomeen op te sporen kan Google Earth misschien ook een hulpmiddel zijn. We schuiven dan een oud historisch plan over een GA-shot en zien wat het resultaat is. Ik heb er nog geen ervaring mee en zou graag anderen daarover horen. Natuurlijk is het dezelfde weg als die we tot heden bewandelen met het vergelijken van oude luchtfoto's en kaarten met de huidige en toekomstige situatie, maar Google voegt er iets aan toe en werkt misschien iets sneller.

Twickel, toch nog wel wat vraagjes (25-sep-2006)

Zie voor interessante en leuke excursie-foto's binnenkort op Extra op de Cascade website.

Zaterdag 23 september was de Cascade-excursie naar Kasteel Twickel in Delden. Een mooiere dag was niet denkbaar en de opkomst is nog nooit zo groot geweest.

Jet Schadd heeft ons met vele vrijwilligers van Twickel een onvergetelijke dag bezorgd. We bezochten eerst de rijke interieurs en na een super verzorgde lunch bezochten we de moestuinen, de rozentuin en het uitgestrekte park van Jan David Zocher jr. en Eduard Petzold. Henk Saaltink en Elias Vermeer leidden ons rond en kregen vele kritische vragen voor hun kiezen. Ze vertelden ons wat de bedoeling was van het herstelplan van ir Michael van Gessel (zie o.a. zichtlijnen-herstel op bijgevoegd plan) en wezen ons de zwakke plekken aan in het park: dichtgeslibde vergezichten, bruggen die naar de plannen van de landschapsarchitect vervangen gaan worden; eutrofiering van het water, intensief of extensief maaibeheer etc. Terug in de oranjerie en de Poortman-tuin, onder het genot van een glaasje, bestudeerden we tenslotte de geschiedenis van het park en de tuinen incl. de herstelplannen (in een prachtig verzorgd boekje gebundeld).

Toch miste ik iets, en dat is het ontwerp (in drie delen) van Petzold uit de kaartencollectie in Wageningen. Geven deze drie kaarten (samen) hetzelfde beeld als de ontwerptekening van Petzold uit het Huisarchief Twickel? Heeft iemand deze ooit vergeleken? Misschien kunnen de betreffende archiefbeheerders of de sprekers of toehoorders van het symposium (een week eerder) daar antwoord op geven?

Ook nog een vraag betreffende het Marot-ontwerp van de parterre op Twickel. Zie tentoonstelling en in de catalogus die we hebben meegekregen op p. 16. Op de tentoonstelling en in het boekje worden we getracteerd op een computer-falsificatie. Dat is tegenwoordig een leuke truc, maar ook vroeger deden ze zoiets. Vergelijk eens de gravure uit het boekje met de hieronder afgebeelde gravure uit Wageningen en zoek de verschillen. Niet alleen dat de halve parterre nu door de computer is aangevuld, maar ook de tekst is anders. 1) de ene prent is gespiegeld t.o.v. de andere, terwijl de tekst dit niet is; 2) Sr. Marot is op de Wageningse prent veranderd in Daniel Marot; 3) Op de hier afgebeelde Wageningse prent is sprake van no. 8. Dit is niet het achtste parterre-voorbeeld voor Twickel zoals wordt gesuggereerd, maar het achtste voorbeeld uit de serie gravures Livre de Parterres van Marot.

Reageren? Altijd heel graag. CO.

Reacties:

Jan Holwerda:
In Twickel te Ambt Delden van M.E.G.B. Jansen (deel uit reeks Bijdragen tot het bronnenonderzoek... van RDMZ) staat op pagina 7 en onder noot 32:

Van het onderschrift bij deze gravure bestaan twee verschillende versies.

Bij het exemplaar in de afdeling Speciale Collecties van de bibliotheek van de Landbouw Universiteit, Wageningen, staat:
"D. Marot, Partiée du Jardin d'Tevichelo appartement à Mons.r Le Baron d'Obdam, N. 8"

De voor het overige identieke prent in de facsimile-uitgave van P. Jessen, Das Ornamentwerk des Daniel Marot, Berlijn 1892, heeft als onderschrift: "Partiée du Jardin de Tevichelo appartement à Monsieur le Baron d'Obdam du desein du Sr. Marot" zonder een nummer.

Dus de afbeelding in het boekje heeft de tekst van 'Jessen versie' en onder de afbeelding staat de tekst van de 'Wageningse versie', echter er hoort te staan d'Tevichelo en niet d'Twickelo.
Of de 'Jessen versie' gespiegeld is t.o.v. de 'Wageningse versie' weet ik niet. Waarschijnlijk wel, want in dat geval is 't gewoon de 'Jessen versie' die afgebeeld wordt en niet enkel de tekst. Dus als iemand er Jessen op na kan slaan...

In hetzelfde Twickel te Ambt Delden van M.E.G.B. Jansen staat op pagina 8 en noot 33:

Veilingcatalogus Schouwburg der Nederlanden en onderhorige landschappen, gehouden op 26 maart 1759 ten huize van Jan Hartig, p. 280. : "Gezichten van Partaires op de plaats van Twikkelo, door D. Marot. 7 stuks".

Kijk nu past die N. 8 in een groter geheel; overigens wordt vermeld dat die 7 verloren zijn gegaan.

Carla Oldenburger:
Wordt vervolgd. Nader onderzoek doe ik morgen in Bibliotheek WUR / Speciale Collecties. Ik zal Jessen er op na gaan slaan en naar de prentenserie Livre de parterres van Daniel Marot gaan kijken.

Carla Oldenburger:
Nader onderzoek in Speciale Collecties / Bibliotheek WUR heeft het volgende opgeleverd:
1) het ontwerp van Petzold (in drie delen)is gedateerd 1887. Dat betekent dat het een latere bijgewerkte versie is van het ontwerp in het Huisarchief van Twickel. Jammer dat die informatie op de tentoonstelling en in het begeleidende boekje ontbreekt. In hoeverre Michael van Gessel met Petzold's latere veranderingen rekening heeft gehouden is mij niet bekend. Wellicht geeft het boek van Michael Rohde Von Muskau bis Konstantinopel: Eduard Petzold ein europäischer Gartenkünstler uit 1998 hier nog details over.
2) in bovenstaande discussie is dus sprake van drie versies van het ontwerp voor de Twickel-parterre van Daniel Marot:
a) zoals in het boekje Lijnenspel afgebeeld(computer-falsificatie)
b) zoals door P. Jessen afgebeeld op p.229, Plaat 17
c) de originele prent in Speciale Collecties, zoals hierboven afgebeeld.
De afbeeldingen in Jessen en in catalogus Twickel zijn dezelfde, maar in de Twickel-versie is de halve rechter parterre (zie Jessen of zie het plaatje hierboven de linker parterre) met de computer aangevuld tot een hele parterre. De prent maakt bij Jessen deel uit van 'Nouveaux Livre de Parterres contenant 24 pensséz diferantes' par D. Marot. De prent is een van de 24 uit deze serie, zoals ook een prent van een parterre van Monsieur Rendorp a Watervliet, deel uit maakt van deze serie. Deze prent is niet genummerd. De originele prent uit Speciale Collecties heeft het nummer 8 meegekregen en is misschien de laatste prent behorend bij de serie van zeven 'Gezichten van Partaires op de plaats Twikkelo', die verloren zijn gegaan (zie boven). De vraag blijft welke prent nu de originele is en welke is gespiegeld. Als het zo is dat no. 8 (origineel Wageningen) deel uitmaakt van de serie parterre-ontwerpen die in 1712 op verzoek van het echtpaar Van Wassenaer werd gemaakt (zie catalogus), dan kan men deze prent 1712 dateren. Maar ook de prenten die Jessen opneemt in zijn Ornamentwerk dateren uit 1712, namelijk uit het tweede deel van de 'Oeuvres dus Sr. D. Marot...' (deel 1 Den Haag, 1703; deel 2 Amsterdam 1712). Dus de vraag van de kip en het ei blijft voorlopig.

'Album dedié a mes amis en mes enfants', Album Regout (Vaeshartelt) (20-sep-2006)

Bron: Lia Copijn

Een hernieuwde uitgave van het 'Album dedié a mes amis en mes enfants'. Regout liet in Parijs in de jaren zestig van de negentiende eeuw een bijzonder fraai geïllustreerd album vervaardigen. In het album stelt Regout zichzelf en al zijn bezittingen uitvoerig voor. Zie het maar als een zeer kostbaar uitgevoerde reclamebrochure.

Per 28 oktober verschijnt de facsimile uitgave in de vorm van een set van 40 A3 full color prints, replica's van de originele prenten uit de verschillende Regout-albums. Met daarnaast een boek met verhalen over zijn leven; ruim zestig pagina's en uitgevoerd in full color, rijkelijk geïllustreerd met prenten uit het Regout-Album en actuele beeldmateriaal. Het is boek is geschreven door Jac van den Boogard en dr. Loek Kreukel.

Het album wordt gepresenteerd op de opening van de expositie 'Petrus Regout: voor vrienden en bekenden' in het Regionaal Historisch Centrum Limburg op 28 (niet 6) oktober 2006.

Voor meer of bestelling, zie Zicht op Maastricht.
Kijk op het onderste deel van de Regout en Vaeshartelt webpage om een indruk van het album materiaal te krijgen (hier geen 40 en slechts deels in kleur). Halverwege de webpage staat een verwijzing naar het artikel Regouts Rijkdom (na TIP). JH

Reacties:

Jan Holwerda:
De website van Regionaal Historisch Centrum Limburg is nu gereed. Daarop meer over de tentoonstelling, hier en hier

Jan Holwerda:
Meer over uitgave(n) Petrus Regout - Voor vrienden, vreemden en verwanten van drs. Jac van den Boogard en dr. Loek Kreukels op de site X-CAGO ; aldaar ook bestelmogelijkheid. ISBN-10: 90-78074-06-X / ISBN-13: 978-90-78074-06-9

Nogmaals 'Landschap bij Beekhuizen' door D.J.T. Kerkhoff (1814) (18-sep-2006)

Vorig jaar december zijn we de Cascade weblog gestart met een weblog over het logo van Cascade (Vue de la grande Cascade a Biljoen) en een weblog over de aankoop van 'Landschap bij Beekhuizen' door D.J.T. Kerkhoff (1814) .

Deze aankoop, door het Gelders Archief, werd toen medegefinancierd door de Vereniging Rembrandt, Fonds A.H. Martens van Sevenhoven en de gemeente Rheden.

De Vereniging Rembrandt heeft een documentje samengesteld over deze 'Op de Celon te Zien op Beekhuizen in Gelderland, D Kerkhoff. 1814'. Het document geeft wat meer achtergrond t.a.v. Beekhuizen, de aquarel, de kunstenaar Daniël Kerkhoff en de aankopende partij THA Gelderland/Gelders Archief. JH

Lofzang op Park Sorghvliet (15-sep-2006)

Op internet kwam ik nieuws rond de uitreiking van het boek Lofzang op Park Sorghvliet tegen. De beschrijving suggereerde ook geschiedenis als een onderdeel. Joost Gieskes is er achteraan gegaan, heeft het boek in handen gehad en zelfs de uitgever gebeld.

Het is een typisch, best aardig fotoboek met veel natuur en dieren afgebeeld met een tekst. In het begin summier de geschiedenis. Enkele dichtstrofen (o.a. Cats).

Informatief of nieuwe feiten voor Cascadeleden: Nee.

Lofzang op Park Sorghvliet, Annemieke Jansen
Uitgeverij: De Nieuwe Haagsche. ISBN 90-77032-95-9 Prijs 17,95.

Poseidon (Neptunus) en Amhytrite in Hoorn (14-sep-2006)

Naar aanleiding van het interessante relaas van Lucia Albers over Amphytrite in Cascade bulletin voor tuinhistorie nr.1/2006 het volgende:

Op 10 september j.l. zag ik in de Nieuwstraat te Hoorn een schitterende zeventiende-eeuwse gevel met Poseidon (Neptunus) en Amhytrite. Poseidon met een gouden drietand, Amphytrite met, in haar geheven hand, een gouden scheepje. Maar bovendien lag in de schoot van Amphytrite een lange staf met bovenaan drie dwars-'balkjes' zoals bij een kruis. Van onder naar boven eerst de breedste, dan een maatje korter, de bovenste het kortst. Ik ben er niet achter gekomen wat dit voorstelt. Nu komt 'trite' overeen met 'derde', en van de vier hoofdelementen waaruit het universum is opgebouwd (aarde, lucht, water, vuur) is water het derde element. En Amphytrite had drie kinderen. Of er een verband kan zijn met die drie balkjes weet ik niet.

Overigens, het pauselijk kruis heeft diezelfde drie balkjes, maar dat heeft hier niets mee te maken uiteraard. Die pausen doen maar...

Wat mij opviel in het bulletin is dat de redactie naar Lucia refereert als 'restaurateur'. Nog afgezien van het feit dat ik niet geloof dat Lucia zich zo aankondigt, is in het taalgebruik het woord restaurateur gemeenlijk voorbehouden aan iemand uit de horeca. Zij die ambachtelijk het beroep van restaureren uitoefenen, bijvoorbeeld een beeldhouwer, noemt men een restaurator.

Joost S.H. Gieskes

Reacties:

Carla Oldenburger:
Restaurateur, over gebruik van het woord. Ik heb het ook altijd een gek woord gevonden, maar het is wel goed. Volgens Van Dale (ik gebruik de elfde herziene druk uit 1989) betekent het woord 1.hij die restauraties verricht;hersteller van beschadigde kunstwerken; 2.iemand die een restaurant houdt...;3. uitzendkok, traiteur. Vervolgens weet ik ook dat de redactie na overleg met Lucia, deze tekst zo heeft opgesteld. Ik moet Joost dus helaas tegenspreken. De gevelsteen in Hoorn is natuurlijk een heel interessante vondst in verband met het artikel van Lucia. We moeten zien dat we daar een foto van krijgen. Dan kunnen de kunsthistorici onder ons verder filosoferen.

Joost Gieskes:
Ik weet niet op welk punt Carla mij tegenspreekt... Ik weet natuurlijk drommels goed wat er in Van Dale staat. Maar ik had eraan toegevoegd 'gemeenlijk', hetgeen betekent: meestal, doorgaans. Of op het nobele beroep van Lucia het woord 'restaurateur' tegenwoordig wordt toegepast is nieuws voor mij. Misschien kan Lucia zelf daarover uitsluitsel geven?

Carla Oldenburger:
Even surfen op Internet bracht mij nog de volgende resultaten. Als je zoekt op Amphitrite en Hoorn, kom je onder de tweede vermelding terecht op de inventarisatie van gevelstenen en ornamenten, waar onder Nieuwstraat 17 staat vermeld [gevelsteen met]"Neptunus met drietand en Aamphitrite met schip en Jacobstaf". Helaas is de daarbij geplaatste foto heel klein. Over de betekenis van het woord Amphitrite is Internet het eens met Joost."Haar naam wordt vertaald als 'De allesomcirkelende derde'. Dit is een verwijzing naar het derde element, het water, dat de aarde omvat. Amphitrite is de oceaan die zich uitstrekt over de wereld, of het oerwater waaruit de wereld ontstaat (www.nissaba.nl/godinnen/beschram.shtml)". Al met al dus een zeegodin met schip en navigatie-meetinstrument. Dat moet je heel erg aanspreken Joost! Mogen wij hieruit concluderen dat de staf in haar hand (ook op Frankendael) een Jacobsstaf is geweest?

Joost Gieskes:
Ik heb op vrijwel dezelfde site zitten kijken. Die Jacobstaf ken ik alleen maar met één verschuifbare poot -geen drie- en stamde uit de 14e eeuw, dus geen Griekse mythologie hier. Maar de ontwerper van die gevel heeft wel iets leuks bedacht. Hoe die zeelui met die simpele instrumenten de hele wereld omvoeren blijft een raadsel. Maar leuk gevonden Carla!

Carla Oldenburger:
Dit is echt de laatste reactie van mij hoor, althans over dit onderwerp. Die Jacobsstaf ken ik alleen maar met drie dwarspoten. We maakten ze vroeger op de padvinderij zelf. Zie maar op Google, vele voorbeelden. Natuurlijk is dit geen attribuut van Amphitrite uit de mythologische oudheid maar een Jacobsstaf past beter bij het oorspronkelijke schip van de eigenaar van Driemond dan een speer, die ik overigens liever harpoen zou noemen. Die komt tot heden voor mij uit de lucht gevallen. Overigens zegt Pieter Fischer, natuurlijk dé auroriteit op het gebied van de beeldhouwers Jan en Ignatius van Logteren, in zijn prachtige boek van vorig jaar, dat jammer genoeg niet door Lucia in de literatuurlijst wordt genoemd (wel twee artikelen van zijn hand), dat het niet gaat om Neptunus en Amphitrite, maar om drie stroomgoden zinnebeeldig voor het Gein, de Smalweesp en de Gaasp. Dus wat zullen we verder zoeken? Haar vraag is tenslotte gaan we met de restauratie terug naar het vroeg-18de eeuwse schip van Ignatius van Logetren of naar de speer/harpoen van latere datum? Een echte puntige speer lijkt mij meer passend bij oorlog en jacht, dus bij bij Minerva en Diana.

Via email binnengekomen ; van Diana van den Hoogen, vrijwilligster Internetwerkgroep Vereniging Oud Hoorn. Het monument uit omstreeks 1750 aan Nieuwstraat 17 (Hoorn) is een huis met een 3 traveeën brede gevel en heeft twee verdiepingen afgesloten door een rijk bewerkte verhoogde houten kroonlijst. Dit is versierd met gesneden dolfijnen en naar het rocaille neigend Lodewijk XIV ornament. Op de hoeken van de kroonlijst siervazen. Op de lijst zijn de figuren van Handel en Zeevaart met hun attributen gezeten. Dit staat in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst: West-Friesland, Tessel en Wieringen door mevr. H.M. van den Berg.

Foto: Diana van den Hoogen (klik foto voor grotere weergave)

Wim Meulenkamp:
En om me ook maar eens, veel te laat, in de discussie te mengen en de verwarring nog groter te maken: hier op het werk even gecheckt bij onze textielrestaurator en het komt erop neer dat iedere officiële restaurator liever dood zou gaan dan ... Als gebruikelijk heeft Van Dale het fout. Zoek voor een fraaie omissie/inconsequentie maar eens bij 'lemmet' - waar ze op z'n best verwijzen naar 'lemmer' (driedelige 1984-editie, misschien hebben ze 't wel verbeterd, ondertussen). Hoe dan ook: Van Dale is in geen opzicht een autoriteit en moet met omzicht worden gehanteerd.

Twickel (Delden) (13-sep-2006)

De luchtfoto van gisteren was om de weblog over Google Earth te illustreren en betrof juist Kasteel Twickel omwille van de aanstaande Cascade excursie. De foto had ik half-bewust gekanteld, rechtsonder is nl. het noorden. Gisteravond wist ik waarom, de kaart van Hartmeyer (1794). Kijk en vergelijk. JH
Bron: website Stichting Twickel, en wel onderdeel Historie van de tuin

Nederland nu in hoge resolutie in Google Earth (12-sep-2006)

In een voorgaande weblog al mijn enthousiasme over Google Earth naar voren gebracht en ook de toenmalige beperking, slechts deel van Nederland in hoge resolutie beschikbaar, genoemd. Nou er is wat aan gedaan, neen ik heb niet de illusie dat de weblog de aanleiding of laatste zet vormde...

Vele sites, bladen, kranten en de radio noemden het:
Afgelopen zaterdag heeft Google Earth een kleine update ondergaan waardoor heel Nederland nu in hoge resolutie te aanschouwen is. Tot die tijd waren alleen bepaalde steden tot in de detail te bekijken, overige gebieden waren nog erg wazig.

De update zorgt ervoor dat op elke plek in Nederland nu tot in detail kan worden ingezoomd. Overigens zijn 'gevoelige gebieden' zoals militaire terreinen nu wel van de kaart verdwenen, waarschijnlijk naar aanleiding van de kamervragen over terrorismegevoeligheid van het programma vorig jaar. JH
Kasteel Twickel (Delden), doel Cascade excursie 23 september

Wanderung durch die Klever Gärten (11-sep-2006)

Bron: www.klevischer-verein.de

Gisteren naar Kleef geweest. Naar de Tag des offenen Denkmals met als thema "Rasen, Rosen und Rabatten". Aldaar, onder begeleiding van Gartenhistorikerin Marlene Zedelius, een 'Wanderung durch die Klever Gärten' gemaakt. Of beter gezegd die Klever Parken, want in feite spreek je niet over tuinen, maar over parken, lijnen, strukturen, landschappen.

Eerst de Neuer Tiergarten, van de Sternberg, via de Springenberg naar het Amphitheater. Vervolgens aan de andere kant van Kleve langs het Kermisdahl en door Galleien naar Freudenberg en de Spitzberg in het Alter Park. En uiteindelijk, na koffie, via de Papenberg, het Moritzgrab, Kiek in de Pot, de Nassauer Allee, de Cupido, langs de onderzijde van de helling van de voormalige Lustgarten terug naar Kleve. En toen waren we 6 uur verder.

Het bovenstaande lijkt een opsomming van de (hoogte)punten van de parken en komt ietwat emotieloos over, maar het was een fantastische dag. Marlene Zedelius vulde de begeleiding puik in. Bevlogen, deskundig, gestruktureerd, met veel achtergrondinformatie en een map vol kaart- en afbeeldingsmateriaal om haar verhaal en de genoemde plekken historisch te illustreren. Veel te zien, veel zichten en uitzichten. En door de uitleg en aanwijzingen nog meer gezien, want kennis maakt dat je dingen gaat zien waar je anders overheenkijkt. En dan nog eens fantastisch weer!!

Een Wanderung die ik van harte kan aanbevelen. Marlene Zedelius verzorgt dit soort excursies, in Duits en Nederlands, en mocht u contact willen zoeken, ik heb haar emailadres (email webmaster). JH

Reacties:

De correcte bron van de kaart blijkt toch een andere te zijn dan waar ik hem vond.
Marlene Zedelius mailde me de bron: 'Wilhelm DIEDENHOFEN, Mars und Minerva. Betrachtungen zur Gartenkunst des Johann Moritz in Kleve. in: Irmgard HANTSCHE (Hrsg.), Johann Moritz von Nassau-Siegen (1604-1679) als Vermittler. Politik und Kultur am Niederrhein im 17.Jahrhundert. Münster/New York/München/Berlin 2005, S.155-174; S.156, Abb.1. Deze publikatie werd als "Studien zur Geschichte und Kultur Nordwesteuropas herausgegeben von Horst Lademacher, Band 13. Veröffentlichungen des Instituts für niederrheinische Kulturgeschichte und Regionalentwicklung der Universität Duisburg-Essen" uitgegeven ter gelegenheid van het symposion in Kleve 2004, de 400ste verjaardag van Johann Maurits.

Bij Kleurig Uitzicht van Wim Meulenkamp (7-sep-2006)

In het meest recent verschenen Cascade Bulletin (jrg 2006, nr 1) staat het artikel Kleurig Uitzicht van Wim Meulenkamp. Over het gebruik van gekleurd glas in de landschapstuin. Niet alleen de ervaring van het effect van dit gekleurde glas zal verrassend zijn geweest, maar ook het artikel is verrassend, kleurrijk en licht.

Aan de rij van voorbeelden wil ik in deze weblog wat beelden toevoegen. Ik heb er een 3-tal uitgepikt:

Westerbouwing (Oosterbeek) omdat het voor mij nabijgelegen is.

Vergroot deel uit een ansicht, in het midden de 'ruitjes' ; bron: Gelderland in Beeld

De glazen koepel van Elswout (Overveen) als recent voorbeeld.

Foto: Jan Holwerda

Tot slot, het Claude Glass (of Claude Mirror of Black Mirror) omdat je daar gewoon een afbeelding bij wil zien.

Op een Engelse site (klik hier) kun je het effect van een Claude Mirror (op Tintern Abbey in Monmouthshire) live via een webcam aanschouwen. Als je op deze webpage nog eens doorklikt, via Click Here of de afbeelding van de Abbey, dan krijg je de webcamweergave op beeldschermgrootte. JH

Reacties:

Wim Meulenkamp:
Een fantastische illustratie bij het stukje,die ansicht van de gekleurd glasplaatjes van Westerbouwing. Dank je Jan. In het volgende Cascade Bulletin hoop ik nog een korte aanvulling te geven op het artikel, met nog een goed voorbeeld (hoop ik)

Tijdschrift MONUMENTEN, thema Groene Monumenten (5-sep-2006)

Vrijdag 1 september jl. is het septembernummer van het Tijdschrift MONUMENTEN verschenen. Deze keer zijn de thema-artikelen verzorgd door ons eigen genootschap. Naast een korte presentatie over Cascade door de voorzitter werden drie artikelen door Cascade-vrienden aangereikt. Het gaat hier om artikelen over de historische beplantingen van het Vondelpark, door Anne-Kim Copijn, Maartiene Delprat en Hanneke Schreiber; over drie beschermde boerenerven op de Monumentenlijst, door Tineke Scholten en over de tuin- en parkrenovatie van Kasteel Vaeshartelt, door Lia Copijn. Het tijdschrift heeft een gemiddelde oplage van 8400 exemplaren, dus we staan even in de schijnwerper. Het tijdschrift is te bestellen via www.tijdschriftmonumenten.nl en ook is een proefabonnement mogelijk, 3 nummers voor € 7,75.

Nog even een bespiegeling hieromtrent. Cascade heeft zich met deze artikelen "mooi"� gepresenteerd. Mooier dan wij het zelf in ons Cascade Bulletin kunnen doen, omdat daarvoor onze middelen niet toereikend genoeg zijn. Maar het gaat natuurlijk om de inhoud en sommigen zeggen zelfs dat ze ons qua opmaak en uitvoering eenvoudige blad juist zo charmant vinden. Voorlopig zullen we het toch moeten blijven doen met een mix van eenvoud (Cascade Bulletin) en extra mogelijkheden die ons geboden worden van buitenaf. Ik denk dan aan de tijdschriften KNOB Bulletin (6 nummers per jaar, een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond), Historische Woonsteden & Tuinen (4 nummers per jaar, een uitgave van de Koninklijke Vereniging der Historische Woonsteden, de St. Particuliere Historische Buitenplaatsen en de Nederlandse Kastelenstichting) en Groen (11 nummers per jaar, vakblad voor ruimte in stad en landschap). Cascade biedt zich aan thema-nummers te verzorgen. CO

Zoektocht(je) startend vanuit Google Earth (3-sep-2006)

In Google Earth was ik rond Amsterdam aan het kijken. Juist dat deel vanwege de hoge resolutie en daarmee de details bij het inzoomen. Richting de Vecht gegaan en zag toen opeens lijnen die de aandacht trokken. Een huis met een lijn (sloot) erachter eindigend in een vijverpartij. En ook lijnen die de indruk van een ganzenvoet gaven. En dat al met alleen rond het huis geboomte en het achterliggende deel in weilanden. Inzoomen maakte duidelijk dat de rechte lijnen of wel sloten of wel weggetjes zijn. Ook zijn er 'golvende' sloten te vinden en slingerende voormalige (?) wandelpaden. Zuidelijk geeft Google Earth de naam Vreeland aan. De vraag rees wat zie ik, hoe heet het enz.?

Via KICH verder gezocht. Ingezoomd op Vreeland en daar vond ik Vreedenhorst.

Via Google gezocht met de woorden Vreeland en Vreedenhorst.
En vond Vreedenhorst bij Groenpartners, hoveniersbedrijf gespecialiseerd in historische tuinen en aangesloten bij organisatie 'Tophoveniers' (en lid van Cascade).

Op hun site zijn allerlei interessante info en uitspraken te vinden. Maar in het verband met deze weblog was ik vooral geinteresseerd in Vreedenhorst en historie. Ik vond 'De oorspronkelijke rechtlijnige verkaveling is rond 1790 vergraven tot kronkelige beken en vormde in die tijd een heel groot landschapspark (samen met aan de westkant van de Vecht gelegen gedeelten) van de buitenplaats Welgelegen. Een aantal van deze watergangen zijn nog aanwezig. In de periode na dit park zijn de bossen en andere onderdelen vervangen door weilanden met een agrarische bestemming'. JH

Reacties:

Karen Veenland:
In 2005 waren wij tijdens onze midsummernightexcursie te gast op Vreedenhorst. We maakten een lange wandeling door het 'gegooglede' terrein o.l.v. Groenpartners Kees en Melle, waarbij zij ons hebben laten zien hoever de ontwikkeling van de buitenplaats was gevorderd. Erg leerzaam en inspirerend.

Google Earth (1-sep-2006)

Boven Duivenvoorde (Voorschoten)

Hieronder Clingendael (Den Haag) en klik hier voor shot na inzoomen.

Van de week weer eens op Google Earth geweest. Google Earth is een gratis computerprogramma waarmee je op een draaiende wereldbol inzoomt, van bol naar satellietfoto's, naar luchtfoto's ; van het nivo werelddeel, naar land, streek, plaats en gedetailleerder. Niet alle landdelen zijn in dezelfde resolutie beschikbaar. In veel delen van Nederland kun je niet al te ver inzoomen, op andere veel verder. Je ziet steden, dorpen, kavelpatronen, maar ook bussen op de weg van Den Haag naar Wassenaar, een rijnaak in de Rijn bij Wageningen, de fietsenrekken van de school op de voormalige buitenplaats Schoonoord bij Zeist. En dan kom ik in 'onze' hoek. Buitenplaatsen, landgoederen, strukturen, lijnen en misschien meer.

In die delen van Nederland waarvan materiaal met een hogere resolutie beschikbaar is heb ik een aantal plekjes gezocht en een 'shot' genomen.

Andere voorbeelden:

Kasteel Neercanne of Aigermont (Maastricht) ; met zijn gerestaureerde terrassen en de 'barokke vijver' aan de overzijde van de weg
Kasteel Meerssenhoven (Itteren) met de ganzenvoet als al eens in een weblog genoemd.
Frankendael (Amsterdam) ; voorbeeld hoe ver je in sommige delen kunt inzoomen
Slot Zeist (Zeist) en nogmaals na inzoomen

Meer lezen over Google Earth? Zie bv Trouw de Verdieping JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Spelen met Google Earth kan heel aardige resultaten opleveren. Hoewel ik GE al een beetje kende heb ik me nooit tijd gegund er wat verder op in te gaan. Nu aangespoord, ben ik maar eens verder over de wereld gaan zwerven. Hele leuke resultaten geboekt. Maar om het goed in je vingers te krijgen moet je wel even alle mogelijkheden uitproberen. Een goede uitgebreide uitleg vind je op: www.gerarddummer.nl/google_earth/inhoudelijk/Artikel%20Vives%20GE.pdf
Veel succes nogmaals.

Daar wordt je nieuwsgierig van (31-aug-2006)

Op de site van Rhederoord kwam ik onder Welcome / Nieuws het volgende tegen :

Subsidie park
We hebben een subsidie gekregen om de vitaliteit van het Petzold park te onderzoeken. Het ontwerp van Eduard Petzold en de huidige staat van het park van Rhederoord dienen als pilotproject voor alle andere Europese Petzoldparken om deze bijzondere landschapstuinen te laten voortbestaan (20/4/2006)

Het enige dat ik verder op internet vond is een subsidiebericht, in kader van Belvedere-regeling, voor project 'Nieuw leven voor Petzoldparken' van de Stichting Beheer Landgoed Rhederoord met als omschrijving 'Onderzoek naar de ontwerpprincipes van de landschapsarchitect Petzold en de toepassing kennis van deze principes in de renovatie van Petzoldparken' JH

Rhederoord (De Steeg), Ontwerp in plattegrond, C.E.A. Petzold (1868)
Bron TUiN: historische en bestaande tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland (Wageningen UR)

Cascade Nieuwsbrieven en Bulletin (29-aug-2006)

Behalve deze weblog hebben we zoals u wel weet ook de Cascade website. De laatste is veel statischer, maar af en toe kent deze ook een uitbreiding. Onder Nieuwsbrief is nu ook het onderdeel Bulletin opgenomen. Het register van het Cascade Bulletin is hier te vinden. Verder is er een 3-tal artikelen welke via deze page te downloaden is (de 3 zijn onderstreept en lichtblauw). Tot slot is de meest recente Cascade nieuwsbrief, zomer 2006, toegevoegd.

(gebruik Refresh, Reload of F5 om zeker te zijn dat je de meest recente versie van die page bekijkt) JH

Open Monumentendag (27-aug-2006)

Zaterdag 9 en zondag 10 september is het weer Open Monumentendag. Via Zoek Open Monumenten valt er vast iets in de buurt te vinden dat normaal gesproken niet te bezoeken valt. Of anders kijk 'in Zoek' eens via Type Monument 'Kasteel of buitenplaats' of 'Monumentaal groen'.

Ik wil ook even onze zuider- en oosterburen noemen. Cascade mag zich dan concentreren op de Nederlandse tuinhistorie, maar was Vlaanderen niet deel van de Zuidelijke Nederlanden? En heeft Nederland niet een hele sterke link met o.a. het Duitse Kleef?

De Open Monumentendag Vlaanderen wil ik noemen omwille van wat documentatiemateriaal. Het thema is 'Import-Export', belicht vanuit vele hoeken, o.a. 'exotische beplanting en bebouwing in historische tuinen en parken'. Er zijn een aantal interessante Themateksten en er is een Prikkelbrochure

Aanleiding tot het noemen van de Tag des offenen Denkmals is het thema 'Rasen, Rosen und Rabatten - Historische Gärten und Parks' (en daar hoef ik niets aan toe te voegen...)

Via Programm valt vast iets in de grensstreek te vinden (bv in Kleve) JH

Duno (Doorwerth) (25-aug-2006)

In een eerdere weblog, 26 maart 2006, noemde ik al materiaal van Waterschap Vallei & Eem met tuinhistorische krenten.

Hun meest recente nieuwsbrief, Juni 2006, noemt o.a. Duno met zijn sprengen, watervallen, namaakrotsen (beton op geraamte van kippengaas) en de cementrustieke wenteltrap ; H.Copijn en S. Voohoeve (zie reorganisatieplan in TUiN) worden als tuinarchitecten genoemd.

Het Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen doet op dit moment onderzoek naar de cultuurhistorie van de Duno. Hierin worden alle tuinelementen en de cementrustiek geïnventariseerd. Hierna wordt een plan voor herstel gemaakt. Ikzelf denk dat het woord consolidatie meer van toepassing zal zijn.

Verder worden in de nieuwsbrief ook andere landgoederen kort doorgenomen en worden ook J.D. Zocher jr. en L.A. Springer als tuinarchitecten die in dit deel van de Veluwezoom hebben gewerkt, genoemd. JH

Bron: marktplaats.nl Bron: tijdschrift Buiten (1910)

Fiets & wandelexcursie 's-Graveland (Natuurmonumenten) (23-aug-2006)

Vandaag deelgenomen aan de groen (begroeiing) / rode (bebouwing) fiets & wandelexcursie over en langs de buitenplaatsen van 's-Graveland. Georganiseerd in het kader van de tentoonstelling 'Het geluk van de tuin' te Hilversum. Uitgevoerd door Natuurmonumenten en wel onder de deskundige en enthousiaste (bege)leiding van de heren van Galen Last en Rijneveld.

Via Schaep en Burgh, Boekesteijn, Spanderswoud, Hilverbeek, naar Gooilust en tot slot ook nog een blik achter Westerveld.
Een fantastische mix van cultuur en natuur, van groen en steen, van historie, het nu, de plannen en de zorgen om de toekomst. Een mooie volle dag en nog niet eens alles gezien...

En dat alles op de enige mooie dag van deze week, met een middagzon die pikte en een lunch in de buitenlucht bij tuinderij Land- en Boszigt.

30 September volgt een nieuwe excursie-kans; ik zou zeggen grijp 'm!! JH

Lezingencyclus, kasteel Cannenburch (Vaassen) (21-aug-2006)

Bron: www.mooigelderland.nl, Terreinen en Kastelen.

De site Geldersch Landschap en Geldersche Kastelen vermeld een 'Lezingencyclus, kasteel Cannenburch'. 4 Lezingen, op de woensdagavonden van september, vanaf 20:00 op kasteel Cannenburch (Vaassen):

6 sept: Instandhouding en restauratie, Huizen en Tuinen op de Veluwe, prof. dr. J.C. Bierens de Haan
13 sept: De bewoners van de 'adellijke' huizen op de Veluwe tot het eind van de 18de eeuw, drs. R.M. Kemperink
20 sept: Kasteel Cannenburch en zijn bewoners, drs. J.R. Jas
27 sept: Zo mooi is de Veluwe nog, J.S. Dansen JH

Natuurlijke verwantschap. Over tuin- en landschapsarchitectuur (18-aug-2006)

De weblog van 19-feb-2006 kondigde de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar in de Tuin- en Landschapsarchitectuur door Prof.dr. Erik A. de Jong al aan. Hier is de tekst van zijn oratie 'Natuurlijke verwantschap. Over tuin- en landschapsarchitectuur' (Universiteit Leiden).

In een zucht ook het interview 'De tuin als beschavingsideaal' met Erik de Jong in Forum der Letteren (nieuwsbrief faculteit der letteren).

Schoonoord (Zeist) (17-aug-2006)

In de weblog van 26-dec-2005 over een lezing van Willem Overmars gegeven in het kader van de opleiding 'Tuinkunst & Parken, historie en instandhouding' noemde ik al zijn onderzoek naar landgoed Schoonoord te Zeist.

Nu vond ik, op de site van zijn Adviesbureau De Wildernis, Schoonoord terug, het rapport, maar ook allerlei (digitaal) kaartmateriaal als gebruikt in het onderzoek. Iedere kaart is in een 3-tal versies; klein, groter, grootst (printkwaliteit). Een specifiek onderdeel is de inmeting van het bestaande padenpatroon/verloop en een vergelijking met een oude kadastrale kaart. Alles bij elkaar zeer fraai materiaal!! JH

Reacties:

Karen Veenland:
Bij zo'n mooie kaart hoort wel de herkomst vermeld te worden: collectie van het Zeister Historisch Genootschap Van de Pollstichting te Zeist. De kaart is geen kadastrale kaart, maar waarschijnlijk op basis daarvan gemaakt. Het grondgebruik in de legenda wijst daarop. De datering l.o. is onjuist en in afwijkend handschrift later aangebracht.

'Het grootste gat in ons geheugen ontstaat nu' (16-aug-2006)

Erfgoed Utrecht kent de publicatie erfgoedblad GM2. Nummers kunt u downloaden via hun site.

Het laatste nummer, GM2 zomer 2006, kent een aantal interessante (korte) artikelen. Bv. 'Bosbouw op de Utrechtse Heuvelrug' (geschiedenis van bosbouwontwikkelingen en verklaringen) en 'De Lange Duur' (Landschap en geschiedenis) met de opmerking 'Het in verband brengen van de menselijke geschiedenis in relatie met het landschap raakt wat meer ingeburgerd...'.

Maar mijn voornaamste reden tot het noemen van dit nummer is de tekst 'Het grootste gat in ons geheugen ontstaat nu' uit het artikel 'Hoe duurzaam is digidating?'. Over de 'vergankelijkheid' van websites en hun inhoud. De informatie van nu (websites) is de historie van straks, echter een historie die niet meer te vinden zal zijn...

Het grootste gat in ons geheugen ontstaat nu. Het bewaren van de eigen website is voor particulieren al een brug te ver, laat staan het bewaren van webmateriaal van derden. Ook bijna alle traditionele erfgoedinstituten lopen met een grote boog om webarchivering heen, ondanks de aanmoedigingen van de Europese Commissie die archieven, bibliotheken en musea aanspoort â€˜digitaal erfgoed in Ã¡l zijn verschijningsvormenâ€™ serieus te nemen.

...mogen graag verwijzen naar de brand in de uit de derde eeuw voor Christus stammende bibliotheek in AlexandriÃ«. De vlammenzee vernietigde in Ã©Ã©n keer alle 500.000 boekrollen, en daarmee de vastlegging van de toen bekende beschaving. ...voorkomen dat een dergelijke ramp het web - in de ogen van de oprichters de belangrijkste bron van hedendaagse cultuur - zou kunnen treffen. JH

'De Integrale Beplantingsmethode' (14-aug-2006)

Navolgende inleiding en vragen zijn van Henk Rampen:

Begin dit jaar promoveerde Frits Ruyten op het onderwerp 'De Integrale Beplantingsmethode' (voor promotie-nieuws klik hier). Een methode die inhoudt dat je bij de aanleg van parken en plantsoenen grote "volwassen" bomen en struiken gebruikt en die meteen op eindafstand plant. Dus niet 1 X 1 maar 10 X 10 bijvoorbeeld. Helemaal nieuw is die methode overigens niet. Ze werd ook in het verleden wel toegepast. Bijvoorbeeld bij de aanleg van het park bij kasteel de Haar. Ook herinner ik me dat in de 60er jaren in Eindhoven een park is aangelegd waarbij de heesters op zodanige afstand werden geplant dat ze, niet gehinderd door de buren, hun volwassen omvang konden bereiken.

Wie kent nog meer voorbeelden van een dergelijke aanpak en wat is het resultaat?
Is de methode ook aan te bevelen / bruikbaar bij het restaureren van historische tuinen en parken?

Een samenvatting en de dissertatie zelf zijn te vinden via Wageningen UR publication library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/346249 (aldaar klik abstract en/of full text)

Uw reactie gaarne onder Reacties of naar Henk Rampen, email zichtas@xs4all.nl JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Planten op eindafstand, ik weet er eigenlijk niets van. Maar ik verzamel wel gegevens over allerlei historische zaken op het gebied van tuinen en parken en dus ook van plantafstanden. Ik heb eens de plantafstanden voor lanen van Jan van der Groen (1669) genoteerd, en dat gegeven kan ik niet in de dissertatie van Frits Ruyten vinden. Ook bestaan er vast wel dergelijke gegevens uit de 18de eeuw (J. H. Knoop, Dendrologia, 1763 misschien) en 19de eeuw (Anonymus, Nederlandse Tuinkunst, 1837/8). Hieronder volgen de plantafstanden volgens de adviezen van Jan van der Groen en dit lijken mij eindafstanden, daar hij ook de leeftijd van de bomen er bij noemt:

PLANTAFSTANDEN VOLGENS JAN VAN DER GROEN
1 A'damse voet = 28,31 cm.
1 A'damse roede = 13 voet
1 Rijnl. Voet = 0,314 cm
1 Rijnl. Roede = 12 Rijnl. Voet = 3, 767 m.

BEUK
Van der Groen:
In lanen en dreven aanplanten 5 of 6 jaren oud.
20 tot 24 voeten van elkaar
20 (Rijnl.) voet = 20 x 0,314 cm = 6,28 m.
24 (Rijnl.) voet = 24 x 0,314 cm = 7,536 m
zandachtige aarde.

EIK:
Van der Groen:
In lanen en dreven: 18 of 20 voet van elkaar
18 (Rijnl.) voet = 18 x 0,314 cm = 5,65 m.
20 (Rijnl.) voet = 20 x 0,314 cm = 6,28 m.

Zandachtige, zavelachtige aarde, putten van te voren graven, 3 of 4 voeten wijd in het rond.

HAAGBEUK
Van der Groen:
Voor priëlen en lusthuizen: 1 voet van elkaar gezet
1 voet = 0,314 cm van elkaar
Verplanten in begin januari (vanwege grote sap dat zij bij haar hebben).

LINDE:
Van der Groen:
2 duimen dik, 4 of 5 jaren oud:
in lanen: 24 voeten van elkaar
24 (Rijnl) voet = 7, 53 m
gaten maken in september, verplanten in februari.

IEP:
Van der Groen:
Plantafstand 16 voet = 5,02 m.

Verder heb ik ooit opgemerkt in ons onderzoeksrapport Amerongen (2003):
Betreft plantafstand eiken op Oostdijk bij Kasteel Amerongen:
Onder de tekening van B. de Roij (1683) staat een schaalverdeling in Rijnlandse roeden. Als we de plantafstanden van de bomen op de oostdijk nader bezien, blijkt dat 6 bomen op 9 Rijnlandse roeden ingetekend staan. Dat zou betekenen dat de plantafstand tussen de eiken op de dijk 6,78 meter zou moeten zijn, maar de werkelijkheid is geheel anders (nu 2003 platafstand ca. 1 roede = 3,76 m., terwijl Van der Groen zoals uit het bovenstaande blijkt 5,65 tot 6,28m adviseert). De huidige afstand lijkt ons daarom historisch niet verantwoord.

Dan nog een recent gegeven over Zuylestein:
De bomen in de meeste lanen zijn thans 1 R.r. van elkaar geplant = 3,76 m.

Henk Rampen:
Carla, hartelijk dank voor de uitgebreide reactie. Interessant is vooral dat ook vroeger uiteenlopende afstanden gebruikt werden en dat ze in het algemeen verder uit elkaar stonden dan ik dacht. Om zorgvuldig mee om te gaan want je zit er gauw naast.

TUINBAZEN OP LEEFTIJD GEZOCHT (12-aug-2006)

In het Vakblad Tuin en Landschap staat een oproep:

TUINBAZEN OP LEEFTIJD GEZOCHT.

Het Gilde van Tuinbazen wil de vaak unieke kennis over werken met historisch groen vastleggen in een boek, zodat deze bijzondere cultuurhistorie niet verloren gaat voor de komende generaties.

Een auteur en fotograaf zijn al gevonden maar het blijkt een probleem om oude tuinbazen te vinden.

Voor tips over namen van gepensioneerde tuinbazen die hun verhaal willen vertellen, mail naar Kees Beelaerts van Blokland, tuinbazen@xs4all.nl (voorzitter van de gilde van Tuinbazen) of auteur Gertrudis Offenberg, g.offenberg@kpnplanet.nl JH

Reacties:
Het Gilde van tuinbazen kent ook een, helaas niet erg actieve, website, www.tuinbazen.nl

CASCADE en Linnaeus 1707-2007 (9-aug-2006)

Nedheemstedehartekamporanjeriejdzocherws

In 2007 zal het 300 jaar geleden zijn dat Linnaeus werd geboren. Zoals bekend promoveerde hij in 1735 in Harderwijk en vertoefde hij als lijfarts van George Clifford van 1735 tot 1737 op De Hartekamp in Heemstede.

Wat doet CASACDE hieraan? Voorstellen voor activiteiten? Wie kan bijvoorbeeld een lezing houden over Linnaeus' invloed in Nederland of over het werk van J. Wandelaar, de illustrator van de Hortus Cliffortianus? Of ga zo maar door. Er is een mogelijkheid tot reageren onder elke weblog.

Linnaeus ordende Clifford's botanische, mineralogische en zoöologische verzamelingen en schreef het prachtige werk Hortus Cliffortianus (1737). Een tekening van de oranjerie van De Hartekamp is hierboven afgebeeld, naast het portret van Linnaeus door Ehrensvaerd en het logo van het Linnaeusjaar 2007. De tekening komt uit de Archiefdienst Kennemerland. Men heeft deze tekening daar toegeschreven aan J.D.Zocher sr.en gedateerd 1790. De tulpenboom die Linnaeus in 1737 plantte staat hierop afgebeeld. Zie een grotere afbeelding en de beschrijving van de tekening. Het lijkt me overigens een onjuiste toeschrijving. Ik heb nooit eerder een tekening van J.D.Zocher sr. in deze trant gezien. Wel doet de tekening enigzins denken aan de voorbeeld-tekeningen van J.D.Zocher jr. in het NAi (ca. 1855). Zie tenslotte ook een hele interessante webpage van de Universiteit Uppsala, over Linnaeus' werk, zijn ideeen en zijn leven. CO

Reacties:

Hans Krol:
De tekening van de oranjerie van de Hartekamp met tulpenboom is anoniem en werd in 1891 C.Ekama mijn inziens ten onrechte aan J.D.Zocher toegeschreven.
Voorts laat ik weten dat drs. C.L.Palm, verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis en Grondslagen der Natuurwetenschappen van de Universiteit Utrecht, in het jaar 2000 voor de Ver. Oud Heemstede-Bennebroek een interessante voordracht over Linnaeus' verblijf in Nederland heeft gehouden. Aanbevolen!

Jan Holwerda:
De Linnaeus 2007 site is www.linnaeus2007.se Meer over de Hortus Cliffortianus van Linnaeus, en een digitale versie, op Plantaardigheden.nl

Carla Oldenburger:
Er is nog heel interessant recent nieuws te melden over de Hortus Cliffortianus, en speciaal over het herbarium van Clifford. De volgende tekst vond ik op de website van Renske Ek (www.renske-ek.nl/NL/nieuws.htm):

Clifford Herbarium

Op 1 juni 2006 is een nieuw project van start gegaan: de digitalisering van het Clifford Herbarium (1685 - 1760). Clifford was een engelse koopman en bestuurder bij de VOC, wonend op het landgoed 'De Hartenkamp' bij Haarlem. Hij bezat een grote fascinatie voor de natuurlijke rijkdom en was in het bezit van een prachtige tuin, met verwarmde kassen en een dierentuin. Om een ordening aan te brengen in zijn imposante collecties, gaf hij een toen veelbelovende jonge academicus, Carl Linnaeus (1707-1778), de opdracht deze in kaart te brengen. De website over een deel van zijn gedroogde herbarium collecties, aanwezig bij de Wageningse afdeling van het Nationaal Herbarium Nederland, komt medio maart 2007 online.

Jan Holwerda:
Nog even een toevoeging aan de bovenstaande reactie van Carla:
Volgens de website van The Natural History Museum geraakte het Clifford Herbarium via Sir Joseph Banks en Robert Brown in bezit van British Museum/The Natural History Museum. De Clifford database omvat een image van alle 3461 sheets. Maar, ongeveer 250 bladen van Clifford's herbarium zijn aanwezig in het herbarium van de Wageningse tak van het Nationaal Herbarium Nederland (WAG). Voor details klik hier.

Het genoemde project zal deze 250 bladen omvatten.

Renske Ek:
Binnenkort komt er ook een www.linnaeus2007.nl. De coordinatie verloopt via de Zweedse ambassade.
Activiteiten in Harderwijk krijgen een eigen website: www.linnaeusjaarharderwijk.nl

Journalisten op Linnaeus-reis
Voordat de zomer helemaal ten einde is, gaan een groepje journalisten naar Zweden om deel te nemen aan een Linnaeus-reis door de provincies SkÃ¥ne, SmÃ¥land en Uppland. Deze reis is een initiatief van Visit Sweden, als voorproefje op de reizen 'In de voetsporen van Linnaeus' die door verschillende reisorganisaties volgend jaar aangeboden zullen worden. Vanuit Nederland en België zullen journalisten van Quest , De Tuinen van Eden, Trouw, VARA 'Vroege Vogels' en Tuinieren deelnemen.
Verder zijn in juni journalisten van NORDIC, Onze Eigen Tuin en National Geographic Traveler NL/BE in Uppsala en Stockholm geweest om te kijken naar verschillende tuinen en Linnaeus' Hammarby.

Renske Ek:
Als reactie op de gegevens over het digitalisatieproject van de Clifford collecties in Wageningen:
Al het in Wageningen aanwezige materiaal is nu gescand en het betreft 476 exemplaren.

Sonnet van C.O.Jellema (5-aug-2006)

Boom op de Fraeylemaborg te Slochteren.
Foto van Heidi Jonker; zie website RTVNoord, Slochteren

Bespiegeling over een tuin in Slochteren.

Glanzende spiegel van rechtlijnigheid,

de velden vlak, de sloten uitgerekt,

de bodem zelf produkt van denkarbeid,

grondwater zuiver peilbaar intellect.

Daar waar je doodloopt ligt een plek die vlijt

in tierig toeval aan het oog onttrekt,

spiegel in spiegel, wie wat ziet ontdekt

uit ruimte uitgespaard zichzelf, uit tijd:

er zijn. Zo simpel wordt symbool een tuin:

die boom ben ik, het bilzekruid mijn buur,

grondwater voedt mijn boet, wind kampt mijn kruin.

Even vereewigd lijkt het of voorgoed

een plant mijn zorg wordt, denken weer natuur.

Contrast wordt konterfeitsel. Wat kunst doet.

Overgenomen uit de bundel: Een tuinman is een dichter: De 100 mooiste tuingedichten, samengesteld en ingeleid door Paul Geerts. Tielt, 2002, p.108. Zie www.lannoo.com

Vondelpark en renovatie (3-aug-2006)

In antwoord op de vakantie-foto-oproep van 30 juni jl. stuur ik zelf, bij gebrek aan ander nieuws maar een foto in die ik gisteren maakte van een stukje Vondelpark: het beeld van Vondel met een hek er omheen. Bewijs van de renovatie-activiteiten in het Vondelpark, een operatie die van 1999-2009 plaats vindt.

Eigenlijk was mijn opdracht gisteren een hele mooie foto van het Vondelpark te maken, maar het weer was slecht en hekken en graafmachines maakten dat op vele plaatsen erg moeilijk. Op deze foto lijkt het hek een soort extra drempel om het beeld van Vondel en als je niet verder uitvergroot, valt het storende hek niet op. Overigens aanklikken en nog eens aanklikken op de vergrotingspijltjes en je hebt wel een mooie renovatie-foto voor je eigen archief.

Zie verder voor meer wetenswaardighden vanuit stadsdeel Oud-Zuid, www.vondelpark.nl en het komende (september)nummer van het Tijdschrift Monumenten, waarin A.K.Copijn, M. Delprat en H. Schreiber, op uitnodiging van Cascade, een artikel geschreven hebben over de renovatie van het Vondelpark, ingezoomd op het historisch plantensortiment en L. Copijn en T. Scholtens melding maken van resp. de renovatie van Vaeshartelt en van enige boerenerven die als rijksmonument zijn aangewezen.CO

Wielbergen en Petzold (31-jul-2006)

Bron: Von Muskau bis Konstantinopel: Eduard Petzold ein europaeischer Gartenkuenstler 1815-1891, Michael Rohde

Naar aanleiding van de web-log van 19 juli over de vondst van 18 boeiende foto-albums van de buitenplaats Wielbergen, wil ik graag twee zaken melden die tuinarchitectonisch toch wel interessant zijn wat betreft Huis Wielbergen te Angerlo. Het huis werd tussen 1869 en 1872 gebouwd naar ontwerp van L.H.Eberson, in dezelfde tijd als het Jachthuis op De Gulden Bodem (Arnhem), in opdracht van Willem Baron Brantsen. Niet alleen dat de huizen sprekend op elkaar lijken, zoals blijkt uit het artikel waarnaar de webmaster had verwezen, maar ook is op beide plaatsen Eduard Petzold aangezocht voor het maken van een landschapsplan. Een ontwerp / situatietekening van Petzold van Gulden Bodem bevindt zich in de afdeling Speciale Collecties LUW (zie library.wur.nl/tuin); het ontwerp van Wielbergen (zie hierboven) is opgeslagen in het Archiv van de Senatsverwaltung Bau- und Gartendenkmalpflege Berlin, zoals ook acht andere ontwerpen van Petzold van zijn projecten in Nederland. Afgebeeld ontwerp is overgenomen uit het boek Von Muskau bis Konstantinopel: Eduard Petzold ein europäischer Gartenkünstler 1815-1891, de dissertatie van Michael Rohde. Amsterdam / Dresden, 1998. Michael Rohde is tegenwoordig directeur van Park Muskau. CO

Vogelvlucht door drie eeuwen tuinkunst op Middachten (24-jul-2006)

Vanmiddag naar de tentoonstelling 'Vogelvlucht door drie eeuwen tuinkunst op Middachten' te Middachten (De Steeg) geweest.

De tentoonstelling zelf is niet groot. Langs de trap naar de kelderverdieping hangen de vogelvlucht van A. van der Laan & H. de Leth en ontwerpen van C.E.A. Petzold (1878), van H.A.C. Poortman (1901), van R.Ed. André (1908) en van Erkelens (1947).

In één van de keldervertrekken was nog meer materiaal bijeengebracht. Oude afbeeldingen, deels in boekwerken, veel oude foto's en ontwerpen van delen van de tuin, o.a. de linkerhelft van de zuidelijke parterre (door H.A.C. Poortman), de wijziging van de parterre aan de oostzijde (door R. Ed. André), de doolhof door H.A.C. Poortman , de vervanging hiervan door het rosarium (H.A.C. Poortman 1926).

Als gezegd het is geen grote tentoonstelling, maar wel het originele materiaal en daar kan een verkleinde, vaak zwart-witte, foto in een boek niet tegen op. Verder ga je door de tuinen en het kasteel met o.a. het fantastische trappenhuis en de centrale koepel naar de tentoonstelling en daarna aanschouw je de werkelijkelijkheid van de tuinen opnieuw. En het is die totale entourage die een perfecte middag maakt.

Het kasteel en de tentoonstelling zijn enkel nog 25, 30 en 31 Juli te aanschouwen!! De tuinen tot 15 september.

Zie ook:
Vogelvlucht door drie eeuwen tuinkunst op Middachten
Website van Middachten, en dan m.n. Kasteeltuin en Historie.

Lees zeker ook Middachten Huis en Heerlijkheid, Hoekstra. T. e.a. (red). En niet alleen omwille van het hoofdstuk 'De Tuinen en het park van Middachten' door D. Koper-Mosterd en H. Tromp. JH
Bron: Middachten Huis en Heerlijkheid, Hoekstra. T. e.a. (red)

Themanummer Nehalennia (nr. 152) "Kastelen en buitenplaatsen" (22-jul-2006)

Een tip van Ronald van Immerseel:

Naar aanleiding van de 19e Historische Studiedag "Zeeuws Buitenleven" op 18 november 2005 in de Zeeuwse Bibliotheek georganiseerd door het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen in samenwerking met de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (als onderdeel van het Jaar van het Kasteel en de Historische Buitenplaats) verscheen in juni 2006 een themanummer van Nehalennia. Dit nummer van het Bulletin van de werkgroep Historie en Archeologie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen en de Zeeuwse Dialect Vereniging is geheel gewijd aan kastelen en buitenplaatsen.

In dit themanummer zijn opgenomen de lezingen van Ronald H.M. van Immerseel over kastelen en buitenplaatsen in Zeeuws-Vlaanderen en van Veronica Frenks over de invloed van het uit de 2e helft van de 15e eeuw stammende boek Hypnerotomachia Polophili op de Zeeuwse tuinkunst.

Het themanummer is verder aangevuld met een drietal monografische artikelen. Allereerst een artikel van de conservator van de historisch-topografische atlas 'Zelandia Illustrata' over kasteel Popkensburg. Verder betreft het een artikel over het lopende onderzoek naar het archeolgisch vondstenmateriaal van het kasteel Sint-Maartensdijk door archeoloog H. Koopmanschap en D. la FÃ¨ber en een artikel over het middeleeuwse kasteel van Kats door Gerard van der Wal.

Losse nummers zijn te bestellen voor 3.20 Euro (incl. porto 5 Euro) via wha@freemail.nl of via Secretariaat Werkgroep Historie en Archeologie, p.a. Zeeuws Archief, Hofplein 16, Postbus 70, 4330 AB Middelburg

Reacties:

Carla Oldenburger:
Aanvullend op het artikel van Veronica Frenks, over de Hypnerotomachia Poliphili en de Zeeuwse tuinkunst, wil ik opmerken, misschien ten overvloede, dat dit 15de eeuwse incunabel (Venetie, 1499)
a) electronisch te raadplegen valt op Internet (mitpress.mit.edu) en
b) onlangs (mei 2006) voor het eerst in het Nederlands vertaald is verschenen.
Een recensie zal dit jaar in het Cascade-Bulletin verschijnen.

Sanssouci, Frederik de Grote en Voltaire (21-jul-2006)

Het net uitgekomen Cascade Bulletin kent een artikel van Luurd Reinders over de problemen rond de bouw en aanleg van de fonteinen van Sanssouci. Dit artikel gaf meteen al aanleiding tot reacties.

Jammer dat een kaart voor een nadere plaatsbepaling van de verschillende elementen mist en ook afbeeldingen als verdere illustratie. We hebben eens over internet gezworven en niet een 100% match kunnen maken, maar willen uit het vele materiaal wat te vinden is toch de volgende links noemen:
- Sanssouci in Wikipedia
- Die Parkanlagen von Sanssouci in Potsdam
- Cor en Joke in Potsdam (ik ken ze niet, maar 't is wel een lange, mooie serie foto's)

Tot slot nog een bijdrage van Joost S.H. Gieskes:

In het interessante artikel over Sanssouci, zie Cascade bulletin 2/2005, wordt terloops de naam Voltaire vermeld. Inderdaad waren Frederik de Grote en Voltaire enige tijd bevriend, al heeft dat niet lang geduurd. Een aardige anekdote over deze vriendschap is bewaard gebleven.
Toen Frederik (in het Frans) een uitnodiging aan Voltaire stuurde voor een etentje op paleis Sanssouci deed hij dat aldus:

' P à 6 '
venez 100

Voltaire aanvaardde de uitnodiging in dezelfde stijl, en wel als volgt:

' G a '

Uitleg:
Hier staat 'venez' onder (sous) de P ; 100 (cent) staat onder (sous) de 6 (six), ofwel 'Venez souper à Sanssouci'

Voltaire: grote G ofwel 'G grand', kleine a ofwel 'a petit' = J'ai grand appétit.

Gefeliciteerd, nummer 100!! (20-jul-2006)

Enthousiast als we zijn waren we een eerste mijlpaal bijna ongemerkt voorbij geschoten. Carla had ergens 98 weblogs gezien, al zoekende vond ik 99, of te wel hier is weblog nummer 100.

Als felicitatie willen we aan een ieder die in welke vorm dan ook een bijdrage leverde (een) felicitatiekaart(en) sturen. Maar zeer zeker ook aan de 'lezers' die zodoende ook nu weer mooi mee kunnen genieten.

Carrousel at Trianon Tent at de Bayser

Philosopher's Pavilion at Bagatelle Windmill at Parc Monceau

Nog veel meer zien? Nog meer genieten? Ga dan naar Architectural Notecards van Architectural Watercolors Andrew Zega & Bernd H. Dams

Reacties:

Jan Holwerda:
Carla vroeg zich af of 'al die plaatjes copieen zijn van oude' en 'welke bron ligt hier aan ten grondslag'. Wat ik op internet vind en uit Pleasure Pavilions and Follies (ooit 2de-hands aangeschaft) begrijp is dat Andrew Zega een 'architectural illustrator, designer and writer' is en dat Bernd H. Dams een 'architect and architectural historian' is.

In Pleasure Pavilions and Follies wordt gezegd 'Many of these buildings have been destroyed or severely altered and the only records that survive are the drawings, engravings, architectural plans, and, more rarely, paintings of the period'.  Dit boek omvat een 55-tal afbeeldingen van Zega's hand en er wordt 'rond' een afbeelding een schets gegeven van zaken als het huis/kasteel, het park, bewoners, de folly en historisch afbeeldingsmateriaal illustreert een en ander.

Een 4-tal boeken is verschenen: Chinoiseries (2005) Palaces of the Sun King (2002) ;via Amazon kun je iets van het boek inzien (Look inside this book) Garden Vases (2000) ; via Amazon kun je iets van het boek inzien (Look inside this book) Pleasure Pavilions and Follies (1995) (voor de geinteresseerde wil ik het wel naar een volgende Cascade bijeenkomst meenemen)

Wielbergen, 18 boeiende fotoalbums uit de 19e en begin 20e eeuw (19-jul-2006)

Huis Wielbergen (Angerlo), toen en nu. Bron: Het Jachthuis op Gulden Bodem (Arnhem)

Weer eens iets uit mijn regionaal dagblad (de Gelderlander):
Het Gelders Archief heeft achttien boeiende fotoalbums verworven. De foto's gemaakt door Vivian Jacob Lodewijk Tom baron Brantsen (1880-1954), wonende op het huis Wielbergen (Angerlo). De foto's tonen het leven op het landgoed, de familiebezoeken, de omgeving en de vele reizen die de fotograaf maakte. Maar ook verschillende kastelen en huizen in Gelderland. Na zijn overlijden in 1954 kwamen de foto's terecht bij de executeur-testamentair. De albums zijn recent teruggevonden op de zolder van een particulier in Doesburg, familie van de executeur-testamentair. Fantastisch als je zoiets op je zolder tegenkomt, toch?.

Zie ook nieuwsbericht van Gelders Archief.

Meer over Huis Wielbergen (Angerlo) en zijn tweelingbroer Het Jachthuis (Arnhem) op een webpage over de laatste. JH

Weer Vaeshartelt (18-jul-2006)

Via Carla hebben we van Lia Copijn de bovenstaande afbeelding uit Album dédié à mes enfants et mes amies verkregen. Het komende september number van het tijdschrift MONUMENTEN kent een artikel, over Vaeshartelt, van haar hand.

Verder is webpage Regout en Vaeshartelt aangevuld met detail informatie betreffende de wandelingen (gebruik Refresh of Reload of Ctrl R om de meest recente page op te halen). JH

Een vakantie-tip (16-jul-2006)

Niet een vakantie-foto, maar een vakantie-tip in dit geval. Misschien heeft u het al gemerkt, onze webmaster heeft het in Roemenie even druk met andere zaken (overigens geen vakantie). Dus ik probeer een beetje in te springen. Afgelopen week heb ik een uitstapje gemaakt naar het Museum Bisdom van Vliet in Haastrecht. Wat een leuk museum is dat. Het is een huis en een tuin en een overtuin, alle uit 1877. Zo 19de eeuws als het maar kan. De inrichting van het huis nog helemaal uit die tijd, niets veranderd of verstoord, helemaal geweldig. Vele chinese serviezen, overal Deventer-tapijt, alle gordijnen nog origineel, je weet niet wat je ziet.

De overtuin staat wel beschreven in de Gids voor de Nederlandse Tuinarchitectuur van Oldenburger, Backer en Blok, maar de achtertuin aan de Hollandse IJssel daar gaat het nu even om. De beheerder had deze een aantal jaren geleden zelf opgeknapt.

Foto's: Carla Oldenburger-Ebbers

O jee, had hij er wel verstand van, hoor ik u denken? Nou het ziet er naar uit van wel. Ik vroeg aan hem hoe hij te werk is gegaan en hij vertelde dat hij eerst alle paden weer hun originele loop had teruggegeven. Hierdoor ontstonden vanzelf perken die hij opnieuw gevuld heeft met Hydrangea's, varens, Hosta's , Aucuba an misschien nog enkele 19de eeuwse schaduwplanten, want schaduw is er genoeg onder een hele grote oude bruine beuk. De beuk stamt uit de jaren negentig van de 17de eeuw, toen het eerste huis op die plek werd gebouwd, ook voor de familie Bisdom van Vliet. Op deze wijze is een echte 19de eeuwse "stadstuin" ontstaan, zo een die je ook achter grote grachtenhuizen in grote steden verwacht. Het resultaat is werkelijk goed, alhoewel de foto's dat niet helemaal laten zien. Deze tuin is niet toegangkelijk, maar wel van boven uit het huis te zien. De overtuin is zeer de moeite waard vanwege twee beelden van Jan van Logteren, een Neptunus en een Hercules (gesigneerd en gedateerd 1720), enige merkwaardige "druipsteen-vazen", een Libanon-ceder en een "baldekijn" of grafmonument, waar het echtpaar Le Fevre de Montigny-Bisdom van Vliet ligt begraven. Ook hond Nora heeft daartegenover een plaatsje gekregen. CO

Zie verder www.bisdomvanvliet.nl

Vakantie-foto van Ermenonville Ile des Peupliers (12-jul-2006)

Namens Joost Gieskes het volgende bericht en foto.

Op 2 juli 2006 maakte ik een foto van het eiland met het grafmonument van Jean Jacques Rousseau in het park JJR in Ermenonville. Het paviljoen op de tekening staat er nog. De huidige Italiaanse populieren zijn nog vrij jong zo te zien. Perspectivisch lijkt het eilandje op de prent nogal ver van de oever te liggen, maar dat valt wel mee in werkelijkheid. Echt spectaculair is het niet, maar vanuit historisch oogpunt goed om te bezoeken! Op de foto geheel achteraan ligt een chateau-hotel. Ik logeerde aan de Marne!

Bron: OHT-archief Foto: Joost Gieskes

Reacties:

Carla Oldenburger:
Ik wil nog even vermelden dat de afgebeelde prent is van J. Merigot uit 1811. Ik ken meer prenten uit het begin van de 19de eeuw van deze situatie. Als je deze prenten bekijkt, zou het ook nog wel eens zo kunnen zijn dat daarop witte abelen worden afgebeeld, dus dat in de eerste helft van de 19de eeuw witte abelen op het eiland stonden. Alle tekeningen en prenten laten in ieder geval geen oude populieren van 200 jaar of meer zien, m.a.w. de populieren zijn herhaaldelijk vervangen.

Joost Gieskes:
Misschien kun ook dat plaatje met verm.abelen afbeelden Carla? De kans dat op het plaatje 1813 Populus nigra 'Italica' is afgebeeld lijkt me evenwel vrij groot als je naar hun hoogte kijkt in relatie tot de grootte van het eiland. Want die bomen kunnen erg groot worden: tegenover mijn huis staat er een van meer dan 34 meter!

Carla Oldenburger:
De Populus alba 'Pyramidalis' is ook een in het midden van de 18de eeuw ingevoerde zuilvormige populier, misschien uiteindelijk wel wat kleiner, maar dat is natuurlijk heel moeilijk op prenten en tekeningen te vergelijken. Ik zei het meer omdat zowel op die tekening die ik ooit gezien heb als op deze prent het lijkt alsof wit/grijze/viltige bladeren zijn gesuggereerd.

Tuinkunst in Repro (8-jul-2006)

Gisteren heb ik de tentoonstelling Het geluk van de tuin bezocht. Het is in vele opzichten een bijzondere tentoonstelling. De opzet heeft een eigen invalshoek, de opgave is door de samenstellers zo ruim mogelijk geformuleerd, lijkt mij. Hoofdstukken die aan bod komen zijn: de ommuurde tuin (in tegenstelling tot de wildernis); de lusthof (paradijs); de classicistische tuin(o.a. Zeist); de hortus botanicus (incl.botanische boeken); de landschapstuin; tuin en architectuur (o.a. Gooise villatuinen van Springer en De Bazel); na-oorlogse tuinen (vnl.West-8); de kant-en-klaar-tuin. Jammer genoeg wel heel weinig diepgaand.

Het materiaal dat bij elkaar is gezocht, is voor een deel beslist niet het alledaagse wat we gewend zijn. Het jaar 2006 heeft voor tentoonstellingen een nieuwe trend gezet en dat is de trend van het exposeren van schilderijen in repro alsof het de kunst zelf is. Denk aan de zojuist geopende Rembrandt-tentoonstelling in de Beurs van Berlage, De muren zijn door ik denk wel 25 grote “schilderijen” ingenomen, naast replica’s van tuinen en buitenplaatsen in de vorm van enige maquettes en naast grote namaak-lei-platanen en een namaak-kist van Ward. Daarentegen waren er echte tuin-ontwerpen op papier, echte boeken, echte Gooise prentbriefkaarten en een echte dia-show op een heel groot scherm. Het klinkt misschien wat negatief maar de tentoonstelling zag er prachtig uit.

De vogelvluchten van de Abdij O.-L.-Vrouw-ten-Duinen (in repro), geschilderd door Pieter Pourbus (1580), en buitenplaats Het Kiel bij Antwerpen (in repro), geschilderd door Jacob Grimmer (1578), vind ik gelukkige vondsten, goede voorbeelden van Vlaamse renaissance-tuinarchitectuur, hoewel ze hier onder het hoofdstuk “de ommuurde tuin” werden gepresenteerd. Het is maar net wat je wilt. Wat echt niet klopt is dat Leonard Springer de wintertuin van Restaurant Krasnaplosky en Frascati in London heeft ontworpen. Prachtige aquarellen, maar de ontwerper is de architect (oom) Jan Springer. Jammer is dat er geen enkel document is bijgeleverd voor bezoekers en dat er ook geen verwijzing naar de NVTL (Ned.Ver. Tuin- en Landschapsarchitectuur) en moderne literatuur is geboden. Ik heb gevraagd aan de samenstellers of ze over enige documenten beschikken om op deze log naar door te linken. Even nog afwachten dus. CO.

Zie voor eerdere aankondiging en activiteiten weblog van 24 juni jl.
Afbeelding: de Abdij O.-L.-Vrouw-ten-Duinen (Abbatia Beata Maria de Dunis) (zie hier)

Reacties:

Carla Oldenburger:
Drs Astrid Honold, de beeldredactrice van de tentoonstelling in Hilversum, rageert o.a. met de volgende woorden: "We wilden vanuit het heden terugblikken op de ontwikkeling van de tuin met als rode draad de democratisering ervan. Logisch dat wij aan de tuinarchitecten niet voldoende aandacht konden besteden. Des te leuker als je een en ander via je Cascade weblog zou kunnen uit diepen". Ik had Astrid gevraagd of zij misschien enige documenten kon leveren om naar te verwijzen in onze weblog. Die documenten hebben we niet gekregen, dus m.a.w.als u meer wilt weten van enige details die volgens mij niet zo erg zijn uitgewerkt op de tentoonstelling, zullen we dat hier op de weblog volgens haar zelf moeten doen. Nou dat is ook een opvatting van tentoonstellingen maken. Ik wacht nog even op meer reacties van bezoekers.

Victoria amazonica bijna weer in bloei in de Oude Hortus Utrecht (5-jul-2006)

Voor het eerst in zo'n vijftig jaar verwachten we de koningin onder de waterlelies, Victoria amazonica, weer in bloei in de kassen van de Oude Hortus in Utrecht.

Speciaal voor dit bijzondere gebeuren opent het Universiteitsmuseum één avond in juli de deuren. De tropische Victoria amazonica bloeit namelijk 's nachts. Wanneer het fenomeen zich precies zal voltrekken is nog onbekend. Eerst is de bloem van de grootste bloeiende waterplant smetteloos wit. Vervolgens verkleurt deze langzaam naar roze. De enorme bladeren kunnen een gewicht tot 40 kg houden. Oorspronkelijk groeit de waterlelie in het stroomgebied van de amazone-rivier en werd in 1801 in Brazilië ontdekt.

Oudere Utrechters weten nog te vertellen over de bloei van de Victoria. Mensen stonden 's avonds in de rij om dit bijzondere verschijnsel te zien. Met de recente restauratie van de monumentale kassen van de Oude Hortus is ook de waterbak van de Victoria weer in orde gemaakt en is ruim een halve eeuw later de koninklijke waterlelie weer in Utrecht te bezichtigen.

Wilt u dit niet missen? Stuur dan een e-mail naar info@museum.uu.nl o.v.v. Victoria met daarin uw 06-nummer en e-mailadres. Op de dag van de bloei ontvangt u een e-mail of sms.

Universiteitsmuseum Utrecht, Lange Nieuwstraat 106, Utrecht. Tel. 030-2538028. Reguliere openingstijden: dinsdag t/m zondag van 11.00 â€“ 17.00

Carla was gisteravond naar de Hortus Botanicus Amsterdam en ook daar begon een Victoria te bloeien. Er gaat dan altijd een spandoek uit en dat doek wordt vandaag verwacht.

Stukje geschiedenis rond Victoria amazonica / Victoria regia staat op de website van Hortus Botanicus Amsterdam en op die van Hortus Botanicus Leiden. Nog meer? Zie bv. Antique Illustrations of Victoria. JH

Uitnodiging tot het maken van tuinhistorische vakantiefoto's (30-jun-2006)

Zijn er Cascade-vrienden die zich nog herinneren het symposium in Museum Beeckestijn. Aan het eind van de bijeenkomst, bedankte ik de gastvrouw Joke van der Aar, directeur van het museum, voor de geboden gastvrijheid. Als grapje sprak ik een slotwoord uit over de symboliek van de ananas, die vooral in Amerika gastvrijheid symboliseert. Later kwam ik er een interessant boek over tegen, maar hoe heet dat ook weer?

Deze log wil in de geest van de ananas een uitnodiging zijn aan alle Cascade-vrienden om eens in het nu aanbrekende vakantie-seizoen mooie tuinhistorische foto's te maken en die (wel of niet vanuit het buitenland en via onze webmaster, die u een wachtwoord zal geven) op de weblog te plaatsen. De aanbrekende komkommertijd, ook al is het kabinet net gevallen, kan zoiets wel gebruiken. Cascade wil zich eigenlijk (volgens de statuten) alleen concentreren op Nederlandse Tuinkunst (ook de voormalige kolonien horen hiertoe) en aanverwante onderwerpen, maar even over de grenzen kijken in deze vakantie-periode is geen doodzonde. Te denken valt natuurlijk aan foto's van door u bezochte historische tuinen, parken, buitenplaatsen en landschappen of eenvoudig aan iets wat met onze gemeenschappelijke interesse te maken heeft.

Bovenstaande foto maakte ik begin van dit jaar van het Court House in Philipsburg op St. Maarten (wel een voormalige kolonie dus), met een uitnodigende ananas op het dak. Reageren vanuit binnen-of buitenland mag natuurlijk ook altijd. CO

Reacties:

Liesbeth Missel:
Het interessante boek over de ananas dat Carla laatst tegen kwam is The pineapple: king of fruits F. Beauman. London, 2005 ; ISBN 0701176997

Foutje? (29-jun-2006)

Gistermiddag was ik bij de officiele opening van de gerestaureerde koepel van Rosendael. Zie de Cascade-weblog van vrijdag 23 juni jl. Daarna een klein feestje omdat onze vice-voorzitter Johan Carel 25 jaar werkzaam is bij St. Geldersch Landschap/Geldersche Kasteelen. Het was heel mooi weer en een feestelijke middag. Maar daar wil ik het hier niet verder over hebben.

Het allermooiste was de rozentuin vóór de oranjerie. Op dit moment in top-conditie. Nog geen rozen uitgevallen, nog geen rozen afgeknipt en allemaal in bloei. En dan te bedenken dat ik, toen deze tuin werd aangelegd, zo streng in de leer was, dat ik fel tegen het aanleggen van deze tuin heb geadviseerd. Waarom? Omdat er geen ontwerpen en andere relevante documenten van deze tuin bekend waren en we alleen maar over een foto van vóór WOII beschikten. En deze foto was waarschijnlijk niet van een ontworpen en aangelegde rozentuin, maar van een rozententoonstelling, die tijdelijk door de rozenvereniging op Rosendael was georganiseerd.

Gelukkig heeft mijn weigering destijds niet ten gevolge gehad dat de aanleg van de tuin niet door is gegaan. Men heeft de tuin precies gecopieerd van de foto en men heeft Mw. Canneman gevraagd de perken met verschillende rozensoorten, ten dele oude rassen, in te vullen. Mogelijk zijn die rozen intussen vervangen, maar de tegenwoordige rozentuin is een lust voor het oog en heeft beslist het tuingedeelte vóór de oranjerie in hoge mate verrijkt.

Zo zie je maar, al te streng in de leer is nergens goed voor. Wie interesseert het nu nog of die tuin in 1910 nu wel of niet als tuin echt heeft bestaan? CO

Reacties:

Carla Oldenburger:
De schoonheid van een oude dame. Onder deze kop stond een artikeltje met foto, over de opening van de koepel van Rosendael, gisteren in De Gelderlander. Ga naar De Gelderlander, 29 juni. Vervolgens zoeken op Rosendael of klik hier.

Cultuurhistorisch wandelserie, omgeving kasteel Doorwerth (26-jun-2006)

Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen vermeldt een serie van wandelingen met cultuurhistorische toelichting. Verspreid over de maanden Juli t/m December met sommige wandelingen eenmalig en andere meermaals.

Vooraf kunt u kasteel Doorwerth bezoeken, vanaf 11:00. Daarna volgt een inleiding, met koffie. Vervolgens de wandeling en tot slot om 16:00 als afsluiting een kop soep in Herberg 'de Zalmen'.

De series van wandelingen bestaat uit:
- de landgoederen Zilverberg, Hoog- en Laag Oorsprong
- rond kasteel Doorwerth
- Valkeniersbossen, Westerbouwing, Seelbeek en Heveadorp
- landgoed De Duno
- Doorwerthse bossen en de Cardanusbossen
- de Galerie en de Noordberg
- beken van Heelsum
- landgoed Laag Wolfheze
- bossen van Hoog Wolfheze

De details per wandeling zeker even nalezen; op deze webpage van Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen. JH

Le Jardinier Hollandois... / Der Niederländische Gärtner..., Jan van der Groen (25-jun-2006)

Na mijn webpage met beeldbanken ben ik al een tijdje bezig om een webpage met digitale tuinhistorische publicaties samen te stellen. Een tijd geleden werd al de digitale versie van 'Den Nederlandtsen Hovenier' (2) van Jan van de Groen (1670) genoemd. Deze is te vinden via de website van Kurt Stüber.

Nu kwam ik een 2-talige versie, Frans en Duits, tegen. Le Jardinier Hollandois.../ Der Niederländische Gärtner... vond ik op de website On-line catalogue of digitized books of Archbishop chateau in Kromĕřĭž. JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Jan van der Groen in Duits en Frans.
Het aardige van deze druk van 1669 is dat deze is gepubliceerd in hetzelfde jaar als de eerste Nederlandse uitgave, die je overigens nauwelijks meer tegenkomt. Ik ken van deze Nederlandse eerste druk maar één exemplaar in Nederlandse bibliotheken, hoewel vaak wordt vermeldt in antquariaats-catalogi dat het aanbod uit 1669 dateert, maar dit jaartal staat dan niet op de titelpagina. Deze Frans/ Duitse uitgave moet overigens niet verward worden met de Brusselse uitgave die niet getiteld is Le jardinier hollandois, maar Le jardinier des Pays - Bas. Het is overigens wel heel bijzonder dat "onze" Nederlandtsen Hovenier in de bibliotheek van de aartsbisschop van Olomouc terecht kwam.

Het Geluk van de Tuin (24-jun-2006)

In de zomer en het najaar van 2006 ( 23 jun t/m 5 nov) staat Museum Hilversum in het teken van de tuinarchitectuur. Met een tentoonstelling, wandelingen en lezingen belicht het museum hoe de Nederlandse tuin zich ontwikkelde van een privilege voor de rijken tot een vanzelfsprekendheid voor iedere burger.

Schilderijen en maquettes van onder meer de paradijstuin, kloostertuin en minnetuin maken inzichtelijk hoe levensfilosofie in de loop van de geschiedenis sterk verbonden is met de functie en vorm van de tuin. Ontdekkingsreizen en de uitgangspunten van de verlichting hebben een drastische uitwerking op de Nederlandse tuinaanleg. Er worden nieuwe plantensoorten geïntroduceerd zoals de tulp. De nieuwe kennis van de natuur wordt gecatalogiseerd en gekoesterd in botanische tuinen en de rede krijgt vorm in een geordende, classicistische tuinplattegrond. De tentoonstelling toont ook werk van romantische ontwerpers uit de tijd hierna, en moderne tuinontwerpers als Mien Ruys.

Zie de website van Museum Hilversum, m.n.
- Tentoonstellingen, Actueel
- Nieuws, Persberichten
- Activiteiten, Agenda ; het volledige activiteitenprogramma is op te vragen bij museum Hilversum: 035-6292826 of museumhilversum@hilversum.nl

Enkele krenten uit het programma:
- Wo 26 juli of vr 18 augustus 2006, 20:00-21:30
Avondexcursie siertuin Gooilust
- Wo 23 augustus of 30 september 2006, 10:00-16:00
Fiets- en wandeltocht- Architectuur, tuinkunst, natuur
-Zo 17 september 2006, 14:00
Inleiding en rondleiding tentoonstelling door Drs. Martine Bakker (een van de samenstellers) ; Museum Hilversum ; reserveren 035-6292826 of museumhilversum@hilversum.nl
- Wo 1 november 2006, 20:00
Lezing over de ontwikkeling van de Nederlandse tuinarchitectuur door Drs. Carla Oldenburger ; Museum Hilversum ; reserveren 035-6292826 of museumhilversum@hilversum.nl JH

Adelaar op theekoepel Rosendael (23-jun-2006)

In het Lente-nummer 2006 van Mooi Gelderland, het tijdschrift van Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen, staat een artikel met fraaie foto's over de restauratie van het interieur van de theekoepel van kasteel Rosendael. Vanaf juli 2002 is begonnen om te komen tot de 'handhaving van de verstilde sfeer van de theekoepel'. Niet overschilderen, maar conserveren. Zo blijft de 'veroudering zichtbaar'.

Nu staat op de website van van Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen:

Na ruim dertig jaar schittert de adelaar weer op de theekoepel Rosendael.
In 2003 werd een begin gemaakt met de restauratie van de 18de-eeuwse theekoepel van kasteel Rosendael. De houtwormgaten zijn zorgvuldig gedicht, delen met verfverlies zijn geretoucheerd en de geschilderde bovendeurstukken (vier jaargetijden) zijn teruggeplaatst. De theekoepel is alweer enige tijd één van de pronkstukken in het park.

Een ding ontbrak echter nog! De adelaar, die tot in de jaren â€™70 van de vorige eeuw op het dak van de theekoepel stond. De 'verdwenen' adelaar is helaas nooit meer teruggekeerd. Wel is het gelukt een adelaar te reconstrueren die de vergelijking met het oorspronkelijke exemplaar moeiteloos kan doorstaan. Trots als een pauw staat de adelaar vanaf 9 juni weer te schitteren op het dak van de theekoepel Rosendael.

In dit verband is het ook leuk een kort verslag, wat opmerkingen, van de studiemiddag 'Hemelwaterafvoer redt theekoepel' (2003) van de Stichting het Nederlandse Interieur (SHNI) te lezen. JH

Reacties:

Ronald van Immerseel:
In het voorjaarsnummer 2005 van het Bulletin Stichting Vrienden P.H.B./ Vrienden N.L. staat een artikel van Cascadelid Johan Carel Bierens de Haan getiteld "De adelaar op de theekoepel van Rosendael", pp. 28-31.

Seminar 'De onderhoudsvrije tuin: de tuin van de toekomst?' (22-jun-2006)

Een tip van Saskia de Wit.

Tuinen Mien Ruys en de Nederlandse Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL) organiseren een seminar voor tuin- en landschapsarchitecten, studenten en tuinliefhebbers.

In het seminar wordt de tuin zonder onderhoud belicht door Ria Brandwagt, Petra Blaise en Michael van Gessel als vertegenwoordigers van verschillende ontwerpvisies: hoe ziet een onderhoudsvrije tuin er uit wanneer de beplanting centraal staat? Welk beeld wordt in deze tuin gecreëerd? Wat als de ruimtelijke opbouw het uitgangspunt is? Na de inleidingen worden de geponeerde stellingen in workshops getoetst op de Tuinen Mien Ruys.

Za 26 augustus 2006, 10.00-17.00 uur
De Tuinen Mien Ruys, Moerheimstraat 78 Dedemsvaart
Deelname en lunch reserveren via e-mail tuinen@mienruys.nl of via 0523-614774
Prijs: € 27,50 ; NVTL: € 22,50 ; Studenten: € 17,50 ; Lunch: € 8,50

Zie ook website De Tuinen Mien Ruys (met o.a. evenementenkalender).

Kunstlicht themanummer "Landschap" (22-jun-2006)

Een tip van Ina Eskes:

Sinds vorige week verkrijgbaar: het Kunstlicht themanummer "Landschap".

Auteurs zijn oa: Emily de Klerk, Cyane Conijn en Pieter Winters (Tussen behouden en behoudend: interview met J.C. Bierens de Haan en I. van Hellemondt), Ana van der Mark, Gerard Vermeulen, Johan Koppenol, Annemarie van Leeuwen, Erik de Jong, Imke van Hellemondt en Ina Eskes. Tevens in dit nummer opgenomen: een kunstenaarsbijdrage van Richard Long.

Verkrijgbaar via kunstlicht@let.vu.nl en in sommige boekhandels (Amsterdam, Arnhem, Groningen, Haarlem, Middelburg, Nijmegen, Otterlo, Rotterdam, Utrecht).

Ik had nog even gezocht, Kunstlicht heeft een website. JH

Themarondleiding over het Landgoed Bronbeek (20-jun-2006)

Uit mijn Zondagskrant:

Rondwandeling gevolgd door presentatie over de geschiedenis van het landgoed. Tijdens de rondwandeling over het landgoed krijgen deelnemers toelichting op de monumentale bomen, bronnen, vijvers, watervallen, tuinbeelden, de vroegere zijderupsenteelt, de plantenkalender en het voormalige boerenbedrijf op het landgoed. Ook de architectuur van de gebouwen op het landgoed en de monumenten ter herdenking van de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog worden belicht. Na de wandeling zullen lichtbeelden met toelichting een beeld van de vroegere situatie op het landgoed geven (zie ook hier). JH

Museum Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem
Wo 21 juni 2006 en di 1 augustus 2006, 14.00-16.30 uur
Entree € 2,30 ; reserveren noodzakelijk, 026-3763555

Jachthuis St. Hubertus van binnen en van buiten (19-jun-2006)

Het Jachthuis St. Hubertus, het voormalige buitenverblijf van de familie Krüller-Müller, kan al jaren dagelijks door bezoekers van NP De Hoge Veluwe worden bezichtigd. Tijdens een nieuwe rondleiding, genaamd 'Excursie Jachthuis - Binnen en Buiten', wordt deze zomer echter ook gekeken naar de buitenkant en de tuinen van het Jachthuis.

Het Jachthuis St. Hubertus is bekend en geliefd. Zo geliefd zelfs, dat het door velen wordt gezien als een van de belangrijkste monumenten van Nederland. De bekende architect H.P. Berlage ontwierp het in opdracht van het echtpaar Krüller-Müller. Anton Krüller gebruikte het Jachthuis als uitvalsbasis voor zijn grote hobby, de jacht. Maar het huis werd door het echtpaar ook gebruikt als representatief landhuis, waar gasten werden ontvangen. Het in 1920 voltooide rijksmonument bevindt zich in Het Nationale Park De Hoge Veluwe.

Dagelijks worden er in het Jachthuis rondleidingen gegeven, waarbij onder andere wordt ingegaan op het verhaal van Hubertus, de beschermheilige van de jagers, naar wie het huis is vernoemd. Tijdens de nieuwe rondleiding blijkt dat de gidsen ook over de buitenkant en de omgeving van het Jachthuis van alles te vertellen hebben. Zo worden bijvoorbeeld de bijzondere binnenplaats en de hondenkennels besproken, evenals de speciaal aangelegde vijver. Al met al komt tijdens deze rondleiding naar voren wat NP De Hoge Veluwe zo bijzonder maakt: de combinatie van natuur, cultuur en architectuur.

De nieuwe rondleidingen worden gegeven op iedere maandag en woensdag in juli en augustus van 13.30 tot ca. 15.30 uur. De reguliere rondleidingen zijn dagelijks om 12.00, 12.30, 13.00, 14.00, 14.30, 15.00 en 15.30 uur. Voor alle rondleidingen geldt een maximum aantal deelnemers van 20. Kosten voor beide rondleidingen: € 2 per persoon, exclusief entree voor NP De Hoge Veluwe. Reserveren kan op telefoonnummer 0900-464 3835 (ma-vr, 9.00 tot 17.00 uur, 20 ct/m) of via de e-mail. Voor verdere details zie hier.

Met dank aan Arthur Met voor de tip. JH

Botero en de maliebaan (10-jun-2006)

De tentoonstelling waarvoor ik aandacht wil vragen is "Beelden van Fernando Botero op de Lange Voorhout". Niet omdat zijn beelden iets met tuinhistorie te maken hebben, maar dit is wel het geval met de plek waarop zij staan. Op de Lange Voorhout was namelijk eens een maliebaan.

Het middeleeuwse spel malien (pall mall in het engels en paille maille in het frans) werd gespeeld met houten ballen en een zogenaamde maliekolf, een lange stok met aan de onderkant een ijzeren hamer. De bedoeling was dat de bal via ijzeren poortjes twee palen aan het uiteinde van de baan zou raken. Men speelde het spel op een malieveld of maliebaan, die over de hele lengte met houten schotten was afgezet en meestal was beplant met vier rijen lindebomen.

In Utrecht kennen we nog de maliebaan, beplant met vier rijen linden; in Haarlem lag "de Baan" in de Haarlemmerhout, die nog steeds is terug te vinden in de open ruimte van het Frederikspark achter het Huis Welgelegen (het tegenwoordige Provinciehuis) en in Den Haag werd in 1609 het Malieveld voor dit spel ingericht. In 1708 werd deze baan echter al weer opgeheven en vermoedelijk verhuisde de baan toen naar het Lange Voorhout. Men spreekt nog steeds over "de garage onder de maliebaan" tegenwoordig.

Op deze historische plek waar vroeger en nu recreatie en spel nog steeds centraal staan, kunnen we nu genieten van de meer dan levensgrote imponerende en tegelijkertijd vervreemdende bronzen beelden van de Colombiaan Fernando Botero (1932). CO

Gewoon even lekker 'bladeren' (5-jun-2006)

Een Franse website met o.a.ontwerpen voor tuinen en tuinonderdelen van o.a. André Le Nôtre. Via deze site zijn reproducties in diverse formaten te verkrijgen. Reproducties van van alles en nog wat zijn wel meer via internet te verkrijgen, maar van tuinhistorisch materiaal is toch wel speciaal. JH

Plan du Val Ã Saint Germain Projet pour le Bosquet des Sources au Grand Trianon

Update-tje (2-jun-2006)

Aan de Tilburg-excursie webpage en de Vaeshartelt webpage een en ander toegevoegd. De Tilburg-excursie webpage heeft nu een naschrift van Carla. De Vaeshartelt webpage is uitgebreid met extra informatie die ik via email-contact met Jac van den Boogard heb verkregen (als u op betreffende webpage bent volgt na F5 (refresh) de meest recente versie). JH

Reacties:

Martin van den Broeke:
Leuk verslag van de Tilburg-excursie. Om even in te gaan op de plattegrond van de Oude Warande van ca. 1760: die gelijkenis met Versailles zie ik totaal niet, maar wel iets heel anders. De invulling van de bosketten is namelijk afkomstig van voorbeelden uit eht handboek van A.J. Dezaillier d'Argenville (La Thorie et la Pratique du Jardinage). Leuk om te zien dat ook bij de inrichting van een openbaar park/nutsbos eisen aan de vormgeving werden gesteld. Het leuke ontwerp voor het kasteel van Tilburg bevat overigens ook louter elementen die uit Dezaillier komen. Knip- en plakwerk van de architect dus. Hoe komt eern Franse architect trouwens in Tilburg verzeild?

Jan Holwerda:
Ik vond wat meer in artikel Willem van Hessen-Kassel, een vorstelijke heer van Tilburg van drs. G.J.W. Steijn. Willem van Hessen-Kassel werd in 1710 eigenaar van kasteel en de heerlijkheid van Tilburg en bleef dit tot 1754. Kassel verfraaide hij met vele bouwwerken. Ook in Tilburg hadden we van die architectonische hobby profijt kunnen hebben,ware het niet, dat de grootse plannen van architect Robert de Cotte (ca. 1715-1717) voor de verbouwing van het uitgeleefde middeleeuwse kasteel waarschijnlijk uiteindelijk door Willems vertrek niet door zijn gegaan ; hij nam vanaf 1730 het regentschap van Kassel waar.

Carla Oldenburger:
Geweldig wat een scherpe vragen van Martin en wat een snelle reactie van Jan Holwerda. Jan bewijst steeds maar weer dat Internet heel veel te bieden heeft. En dat binnen 36 minuten. een goed voorbeeld van het feit dat een vraag op de weblog plaatsen altijd het proberen waard is.

Regout - Album dédié à mes enfants et mes amies (27-mei-2006)

Per 31 december 2006 sluit De Sphinx (Maastricht) zijn fabriekspoorten. Na 170 jaar valt hiermee de aardewerkproductie aan de Boschstraat stil. Het Sphinxterrein wordt daarmee een plaats van herinnering. Om deze actuele reden is voor De Sphinx gekozen als centrale thema voor de eerste manifestatie van 'Zicht op Maastricht, biografie van een stad'.

De Sphinx is Regout, Regout leidt tot Vaeshartelt en Vaeshartelt leidt tot het Album en dit was voor mij aanleiding om eens over internet 'heen te harken' en een webpage met allerlei materiaal samen te stellen. Voor de meeste onderdelen van de manifestatie duurt het nog even voor ze plaatsvinden, maar het 'bijeengeharkte' was te mooi om lang te laten liggen:
- komende evenementen te Maastricht ; de tuinhistorisch interessante
- afbeeldingen uit Album dédié à mes enfants et mes amies
- artikel van Jac van den Boogard

Cascade excursie naar Tilburg (25-mei-2006)

Afgelopen zaterdag, 20 Mei, vond de Cascade excursie Tilburg in het groen, 300 jaar parktraditie plaats. Hier de link naar een webpage met een aantal reacties, foto's en de achtergrondinformatie als eerder toegezonden. Hier echter in digitale vorm. JH

Reacties:

Jan Holwerda:
Jan van Summeren noemde al even 'De dag van het park' (28 Mei) en het informatiepunt in de Oude Warande. Hier een stukje uit Brabants Dagblad. De excursiedeelnemers zullen een aantal namen uit het artikel herkennen en Jan zal blij zijn met zo'n enthousiaste wethouder ;)

Jan Holwerda:
Overigens staat op de site van de gemeente Tilburg een bericht met meer inhoud.

Openbare lezing prof. ir. E. Luiten (24-mei-2006)

Donderdag 8 Juni (19:30), de 3de openbare lezing in het kader van opleiding Tuinkunst en Parken (Hogeschool Utrecht). Door prof. ir. E. Luiten (Technische Universiteit Delft) met als titel 'De relatie tussen geschiedenis, architectuur en ruimtelijke planvorming'.

Locatie Makeblijde, Randhoeve 2 te Houten.
Verzocht wordt u voor 1 Juni aan te melden bij kiki.holt@hu.nl.

Eerder vonden openbare lezingen door Willem Overmars en Erik A. de Jong plaats. JH

Tuin van Anne Mieke Backer in Trouw Tuinwedstrijd (23-mei-2006)

Via Google kom je nog eens ergens. Nu 'in' de tuin van Anne Mieke Backer.

Lees eens het Trouw internet krantenartikel Kleine hommage aan Marie

Ik citeer: 'De beplanting in deze tuin is gebaseerd op de briefwisseling die Carolus Clusius en Marie de Brimeu voerden tussen 1571 en 1590'. 'Tot dan toe had de katholieke kerk de bloemen een betekenis en plaats gegeven...'. 'Marie en Clusius beschouwden bloemen nog wel als een bewijs van Gods schepping, maar discussieerden voortdurend over 'een nieuwe harmonie' in de tuin'. JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Wat leuk dit artikel over Marie de Brimeu en Clusius. Als ik het nu goed begrijp gaat het er om dat Marie de Brimeu en Clusius niet meer tuinplanten door christelijke symboliek wilden laten domineren, maar ze beschouwden de kwaliteit van de planten op hun eigen meritus, los van die symboliek. Ik studeerde ooit af op de symboliek van planten op Middeleeuwse schilderijen, zoals Anne Mieke wel weet. Vandaar dat ik ook bijzonder geinteresseerd ben in dit onderwerp. In het TROUW - artikel wordt de rode roos genoemd als symbool voor het lijden van Christus. Ik heb ooit gevonden (weer mijn scriptie boven water gehaald) dat de rode roos oorspronkelijk het symbool van Venus is; en dat de roos in de christelijke symboliek wordt gebruikt als Mariabloem en symbool voor Gods liefde en lijden. Ook de doornen spelen een belangrijke rol. De roos met doornen staat voor Christus en de roos zonder doornen staat voor Maria. De rozenhaag duidt in de christelijke symboliek op Goddelijke Liefde; de rozentuin op de hemeltuin. Kortom in mijn onderzoek kreeg de rode roos meer liefde van God toebedeeld dan lijden. Tenslotte moet ik nog zeggen dat de christelijke kleurensymboliek dit ondersteunt. Rood is de kleur van de liefde, de liefde van God tot de mens en van de mens tot God, terwijl de kleur geel staat voor het lijden.

'Kassen bouwen het Westland' - Museum Westland (18-mei-2006)

Recent vond ik een vermelding van de tentoonstelling 'Kassen bouwen het Westland' van Museum Westland te Honselersdijk. Hierin wordt o.a. een link tussen kassen (en glas) en buitenplaatsen gemaakt.

Dit was voor mij aanleiding om ons lid Piet van der Eijk te vragen of hij het museum en de tentoonstelling wilde bezoeken en een verslagje wilde maken. Het navolgende namens en met dank aan Piet:

Een streekmuseum en de geschiedenis van de tuinbouw wat zeer de moeite waard is, gevestigd in de glazenstad Gemeente Westland. Deze keer met een wisseltentoonstelling over het gebruik van kassen en de bouw er van. Uiteraard de geschiedenis want de het museum staat tussen de moderne kassen in. Er wordt gememoreerd dat op buitenplaatsen bouwsels verrezen om planten van warmere streken te beschermen en of verder te kweken. Bijzonder is een soort glazen stolp, uit de 18de eeuw, die op buitenplaatsen over planten werd gezet tegen de nachtvorst. Maar de volle aandacht gaat naar de kniekas, de druivenserre, het platglas en alle andere varianten die er in de 19de en 20ste eeuw gebruikt en gebouwd zijn.

In de vaste opstelling wordt de streek belicht en wat opvalt is dat er zoveel buitenplaatsen in dit gebied zijn geweest. In de laat 16de en begin 17de eeuw kopen rijke burgers adellijke en kerkelijke bezittingen op en bouwen die om tot buitenplaatsen. Helaas er is niets meer van over dan wat mooie plaatjes en verhalen. Van het slot van Honserlersdijk is nog wel een van de imposante bijgebouwen bewaard gebleven.

De Historische tuin aansluitend op het museum is geeft ook een heel aardig beeld hoe het geweest zou kunnen zijn. Sommige hoekjes vond ik meer 'buitenplaatsachtig' door de schaal dan tuinderij van vroeger. De staat van onderhoud is geweldig want 70 vrijwilligers runnen dit museum en de tuin met 1 beroepskracht Tot slot maakt een uitgebreide bibliotheek en studiecentrum dit streekmuseum tot een belangrijke schakel met de geschiedenis.

Onderstaand de glasklok uit de 18de eeuw, een van de eerste toepassingen van glas in de tuinbouw, bescherming van jonge plantjes tegen de nachtvorst.

Foto's: Piet van der Eijk

Fietstochten 'Buitenplaatsen in Zuid-Kennemerland' (16-mei-2006)

Eens iets anders.

Als u er deze zomer op de fiets op uit wilt trekken, dan kunt u op de site Buitenplaatsen in Zuid-Kennemerland een impressie krijgen van een 3-tal fietstochten (lussen) langs, als de site naam al zegt, Kennemerlandse buitenplaatsen (IJmuiden, Haarlem, Heemstede).

De site geeft informatie over bewoners, landschaparchitecten en bouwarchitecten en een serie foto's per tocht (20 buitens per tocht).

Tenslotte is er per tocht een setje te bestellen met o.a. routebeschrijving en een beschrijving van de buitens. In voorbereiding is een 3-tal fietstochten langs de buitens van Noord-Kennemerland (Beverwijk, Castricum, Alkmaar). JH

Reacties:

Carla Olderburger:
Fietstochten door Zuid-Kennemerland. Vooral heel mooie foto's staan er op deze site. Die kun je zeker gebruiken voor eventuele p.p.presentaties. Ga niet teveel af op de teksten. Daniel Marot wordt createur genoemd van zowel Engelse als Franse tuinen en kwam ook niet in 1668 naar Nederland. En zo zijn er meer fouten in de teksten over de tuinarchitecten. De landschappelijke foto's zijn ook echt goed, maar er staat niet bij op welke buitens ze zijn genomen. Sommige zijn heel duidelijk, zoals bijvoorbeeld Beeckestijn, maar de meeste zijn mooie lanen, maar waar? Leuk is dat de fietstochten ook schijnen te leiden langs veel vorstelijke huizen en huizen van (historisch) beroemde Nederlanders, maar daar moet je dan wel de tekstboekjes voor bestellen. In ieder geval een goede poging om de streek weer eens in de belangstelling te plaatsen. Fietstochten door Noord-Kennemerland gaan volgen.

Oratie Prof.dr. Johan Carel Bierens de Haan (14-mei-2006)

Zoals al eerder aangekondigd zullen we dit jaar geen Midsummernight vieren op een mooie buitenplaats, maar zullen hopelijk zoveel mogelijk Cascade-vrienden toehoorder zijn bij de openbare les van onze vice-voorzitter, Prof. dr Johan Carel Bierens de Haan, 21 juni as.

Johan Carel is vorig jaar benoemd aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, vanwege de Stichting Het Geldersch Landschap/Geldersche Kasteelen tot bijzonder hoogleraar Kunstgeschiedenis, in het bijzonder Cultureel Erfgoed van monument, tuin en landschap.

Zijn rede is getiteld: BuitenGoed: over het ensemble van het gebouwde en het groene erfgoed De plechtigheid zal plaats vinden in de aula van de Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, om 15.45 uur precies.

Na afloop receptie. Het plan is om daarna met zoveel mogelijk Cascade-leden in Amsterdam gezellig te gaan eten en na te praten, zodat de Midsummernight niet helemaal geruisloos aan ons voorbij zal gaan. Iedereen is van harte welkom. Het begin van de zomer, mooier kan het niet! CO

Nieuwe uitgaven uitgeverij Canaletto/Repro Holland (13-mei-2006)

De Ridder-matige Huysen en Gesighten

Een fotografische herdruk van het zeer zeldzame boekje De Ridder-matige Huysen en Gesighten in de Provincie van Utrecht Getekent en in t'Licht Gebracht door C. Specht tot Utrecht Aº, 1698.
De herdruk is voorzien van een ten geleide door W. Meulenkamp. Omvang: 68 pagina's, incl. 30 afbeeldingen (ISBN 9064698082 ; € 14,80). Een aantal pagina's in download (pdf file).

Neerlands Veldpracht
Een serie prenten met gezichten van Paleis Het Loo en zijn tuinen Uitgegeven door Carel Allard, vermoedelijk in 1702.
De fotografische herdruk is voorzien van een inleiding en commentaren door Joh.R. ter Molen. Omvang: 68 pagina's, incl. 32 afbeeldingen (ISBN 9064698155 ; € 14,95).

Zie ook, en voor bestellingen, Canaletto / Repro Holland JH

Kasteel Keukenhof met Grootste Pioenrozenshow (11-mei-2006)

Links de 17de eeuwse vista naar de heuvel Meerzicht, die uitzicht bood op Het Haarlemmermeer.

In het Pinksterweekend, 3, 4 en 5 juni wordt op Landgoed Keukenhof te Lisse (tegenover het bekende expositieterrein) een Landgoed Fair gehouden met zoals men zegt "de grootste pioenenshow ter wereld".
Pioenrozen werden in de 17de eeuw uit China ingevoerd. Door veredeling zijn er in de loop der eeuwen honderden soorten gekweekt. Een aantal pioenrozenkwekers uit binnen- en buitenland presenteert eerst voor de vakwereld (1 en 2 juni) en daarna voor liefhebbers hun mooiste soorten in kunstig geschikte arrangementen.

De Landgoed Fair heeft nog veel meer te bieden, zoals een kunstenaarsplein, veel muziek, een tuinenbeurs en wat niet. Zie landgoedfair en kasteelkeukenhof

Wat is hier nu voor tuinhistorici van belang? Het aardige is dat u eens een kijkje kunt nemen op deze van oorsprong 17de eeuwse buitenplaats, die niet veel Nederlanders kennen. Er zijn heel duidelijk sporen uit de 17de en 18de en 19de en 20ste eeuw in tuin en park te onderscheiden. In de voormalige moestuin (nu genaamd Frederikshof) is door Bureau Oldenburgers Historische Tuinen vorig jaar een wandeling door vier eeuwen tuingeschiedenis ontworpen en uitgevoerd. De 17de eeuwse voorbeeldtuin is geheel met verschillende pioenen beplant (17de eeuwse soorten, in allerlei vormen en kleuren). Echter, helaas deze pioenen zijn net in het najaar van 2005 aangeplant en bloeien nog niet. Wel kan men de architectuur van deze tuin al aanschouwen (denk hierbij aan Vredeman de Vries of Crispijn van de Passe), evenals een kleine landschapstuin met heuvel; een 19de eeuwse tuin met veel bakken en oranjerie-planten en een 20ste eeuwse border in de stijl van de lange border van Mien Ruys.

Hieronder de pioenentuin (naar het ontwerp van OHT, 2004). De keizerskronen staan niet in het ontwerp maar vullen dit jaar, nu de pioenen nog niet bloeien, de bedden. Op de achtergrond het unieke eendenhuis.

Twickel: 'Lijnenspel in beweging' (9-mei-2006)

'Lijnenspel in beweging' 600 jaar Landschapspark op Twickel

Een expositie, in de Oranjerie, betreffende de 600 jaar Tuinhistorie in het Landschapspark van Twickel, met als belangrijk onderdeel het laatste plan van landschapsarchitect Michael van Gessel, dat in de komende jaren zal worden verwezenlijkt in het Kasteelpark.

Openstelling tijdens opening van de Theeschenkerij ; juni t/m september op dinsdag t/m zaterdag van 11.00 uur tot 16.30 uur.

Op zaterdag 16 september a.s. wordt er een symposium georganiseerd over dit onderwerp. Zie ook Twickel Agenda.

Op dezelfde site zeker even 'rondkijken'. Bijvoorbeeld Tuinen (die met rechts het groene puntje). Hieronder staat Historie van de Tuin met o.a. de kaart met de Renaissanceaanleg (1654-1692) en de Hartmeyerkaart (1794) ; aanklikken voor een grotere versie. JH

Reacties:

Karen Veenland:
Zoals aangekondigd in de uitnodiging voor de voorjaarsexcursie van Cascade wordt de najaarsexcursie gecombineerd met genoemd symposium op 23 september a.s.

Jan Holwerda:
Nog een recent krantenberichtje betreffende de afronding van de eerste fase van de verjongingskuur van de tuinen rond kasteel Twickel.

Zie ook bericht 'Herstel landschapspark kasteel Twickel' van de website van Twickel. Zeker ook het 'paneel' links van het bericht aanklikken.

De Twentsche Courant Tubantia heeft een kort artikel over de Twickel tentoonstelling ‘Lijnenspel in beweging’. Een tentoonstelling in de Oranjerie met tiental groene kasten vol met kaarten en afbeeldingen als weergave van 500 jaar geschiedenis in de Twickelse tuinen.
De laatste kast is het grootst. Hierin staan de plannen van landschapsarchitect Michael van Gessel voor de tuinen van Twickel. De helft ervan is al uitgevoerd.

Via de internet-pages van De Twentsche Courant Tubantia is ook een videoreportage, van een paar minuten, beschikbaar. Deze is gemaakt n.a.v. een bezoek door wetenschappers en landschapsarchitecten uit Duitsland.

Feston-allee van Bothmer (7-mei-2006)

Geert Grigoleit, een Duitse landschapsarchitect, heeft met Carla contact gezocht over de 'Feston-allee' van kasteel Bothmer tussen Luebeck en Wismar bij de Baltische Zee. Ten aanzien van deze meer dan 250 jaar oude lanen heeft Geert een aantal vragen: - past dat wat men nu ziet bij het originele concept of is het secondair result? - wat kan het gewenste effect zijn geweest? Schaduwrijke 'tunnels'? De linden langs toegangslaan zijn dusdanig gesnoeid dat het deel boven de weg open is en de lucht zichtbaar blijft. - hoe werden de lindebomen door de eeuwen heen geplant en gesnoeid? - zijn er andere voorbeelden van dit type laan en zijn snoeiwerk bekend?

Zijn Engels-talige document met meer informatie, de vragen en foto's is hier in te zien. Reacties gaarne naar geert-grigoleit@foni.net

Cascade Nieuwsbrieven (4-mei-2006)

De meest recente Cascade nieuwsbrief, Voorjaar 2006, is nu ook beschikbaar via de Cascade website ; tab Nieuwsbrief (gebruik Refresh, Reload of F5 om zeker te zijn dat je de meest recente versie van die page bekijkt).

Nogmaals Wijkse tuinkunstenaars...(1-mei-2006)

Deze tentoonstelling is reeds in een eerdere weblog vermeld. Navolgende aankondiging - via Lisette le Blanc, conservator museum Dorestad - heeft meer details dan de eerdere aankondiging en beantwoord ook de vraag die Carla stelde ; wat heeft Anthony van Langelaer met Wijk bij Duurstede te maken?

Eigen ervaring (bezoek, ik zal nog er nog een weblog aan besteden) heeft mij geleerd dat het navolgende inleidende opmerkingen hadden kunnen en moeten zijn op de tentoonstelling zelf ; deze werden door mij aldaar node gemist.

De afbeelding links is uit Verzameling, van afbeeldingen van bloem en grasperken, doolhoven, tuinhuizen, lustprieelen, latwerken, boomen, bloemen en planten van A. Langelaar en M.C. Langelaar. Deze is gemaakt en aangeleverd door Special Collections Wageningen UR.

EXPOSITIE: Wijkse tuinkunstenaars aan het Hollandse en Pruisische hof in de zeventiende eeuw.

Tot en met 18 juni is in Museum Dorestad te Wijk bij Duurstede een expositie te zien van het zeventiende eeuwse regentengeslacht Van Langelaer, die een belangrijke rol gespeeld heeft aan het hof van Prins Frederik Hendrik en zijn vrouw Amalia van Solms.

Tijdens zijn stadhouderschap oefende Prins Frederik Hendrik (1584 - 1647) en zijn echtgenote Amalia van Solms een voorbeeldfunctie uit voor wat betreft de tuinarchitectuur. De meest bekende huizen zijn de paleizen die Frederik Hendrik liet bouwen in Honselersdijk (1621), Huis ter Nieuwburg (1630), kasteeltuin Buren (vanaf 1629), kasteeltuin Breda en kasteeltuin Zuylestein. Wie waren de hofhoveniers die voor de Prins en zijn opvolgers hun bijdrage hebben geleverd aan de vermaardheid van de zeventiende eeuwse tuinarchitectuur?

In deze expositie kunt u kennismaken met Simon, Reyer en Anthony van Langelaer, allen in dienst van de Prins op diverse locaties. De expositie laat de ontwikkeling van de tuinkunst in de zeventiende eeuw in het algemeen zien, en de plaats die de familie Van Langelaer - afkomstig uit Wijk bij Duurstede - inneemt.

De expositie is mede mogelijk gemaakt dankzij bruiklenen van het Breda's Museum, het Oranjemuseum te Buren, de Bibliotheek van Wageningen UR.

Museum Dorestad is gehuisvest in Huize Amstelwijk, naast Kasteel Duurstede in de oude binnenstad. Het pand dateert uit de zeventiende eeuw en is een rijksmonument. Er is ook een prachtige museumtuin.

Museum Dorestad is geopend van dinsdag tot en met zondag van 13.30-17.00 uur. Op eerste Pinksterdag gesloten. Wel geopend op Hemelvaartsdag en tweede Pinksterdag. JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
De Wijkse tuinkunstenaars aan het Hollandsche en Pruisische Hof in de 17de eeuw, zijn hedenmiddag door mij bezocht in Museum Dorestad te Wijk bij Duurstede.
De tentoonstelling gaat over de tuinkunstenaars van het geslacht Van Langelaar als ook, zoals wordt aangegeven, over de ontwikkeling van 17de eeuwse tuinkunst. Over dit laatste onderwerp is niet veel te zien. Weliswaar hangen, liggen en staan alle bekende prenten van de hoven van Frederik Hendrik uitgestald, maar er worden geen details en verbanden belicht. De tuinkunstenaars van de familie Langelaar blijken boomkwekers, planatgemeesters en hofhoveniers te zijn geweest. Je zou ze misschien met Jan van der Groen kunnen vergelijken. Het manuscript uit Wageningen (Verzameling, van afbeeldingen van bloem en grasperken, doolhoven, tuinhuizen, lustprieelen, latwerken, boomen, bloemen en planten) dat een belangrijke rol speelt op de tentoonstelling heeft ook veel gemeen met Van der Groen's boek Den Nederlandtsen Hovenier, vooral in de grote hoeveelheid modellen van parterres. Maar op deze bladzijden is het boek niet opengelegd en ook de foto;s tonen geen platen die een vergelijking met Van der Groen's boek mogelijk maken. Ook kan je direct denken aan de boeken De Nederlandtsen Hesperides van Jan Commelyn, of aan de Neurenbergse Hesperides, of die van Ferrari. Kortom ik miste nogal wat en het viel mij een beetje tegen. Voor de meeste tuinhistorici is het manuscript van Van Langelaer nieuw, en dit is echt heel uniek, maar daar had ik dan tenminste een hele dia-voorstelling van gemaakt. Als je dit wilt zien, ga dan liever een bezoekje brengen aan Speciale Collecties in Wageningen. Ik hoop dat de publicaties die aan deze tentoonstelling ten grondslag liggen (van Mw. J.J.C. Langeraar (of toch met een l?) en dr C.A. Wimmer uit Potsdam) meer interessants inhouden. Zijn verhaal zal zeker gaan over Dierck van Langelaer die als "planteur" in dienst trad van de Brandenburgse Keurvorst Friedrich Wilhelm, die getrouwd was met de dochter van Frederik Hendrik. Deze (Duitse) loot Dierck Langelaar is op Internet te achterhalen (www.stamboomforum.nl).

Nogmaals Panorama Vechtstreek (28-apr-2006)

De eerder genoemde tentoonstelling (weblog 12 april jl.) heb ik bezocht. Hij mag misschien niet groot zijn, maar wel zeer fraai!! Al hoewel, niet groot... 35 Kaarten, vogelvluchten, gravures enz. Een prima begeleidende gids waarin alle werken benoemd zijn en achtergrondinformatie gegeven wordt. Een 2-tal museum-medewerkers die desgevraagd toelichting gaven en zelfs een kop koffie aanboden.

Het was als het ware wandelen door het boek De Vechtstreek van Marijke Donkersloot-De Vrij. Dan wel een kleiner aantal objecten, maar ook enige nog niet eerder tentoongestelde. En met het bekijken van alle objecten, evt. met loep, en het door lezen van de informatie was ik zo anderhalf uur verder.

Museum Maarssen was zo welwillend de gids digitaal beschikaar te stellen. Dit geeft u de mogelijkheid om een indruk van de tentoongestelde objecten te krijgen en vormt voor mezelf een verslaglegging van de tentoonstelling in optima forma. Om een nog betere indruk van de objecten te geven ben ik maar weer eens internet opgegaan en raad ik u aan de navolgende links eens af te lopen. Daar waar mogelijk de afbeeldingen aanklikken voor grotere weergave of het +-je of het woord Groot aanklikken.
Huis Ter Meer. Bron: Special Collections van Wageningen UR.

Werk als op tentoonstelling te zien en hier via Collectie Utrecht
'Een Gedeelte van de Heerlyckheyt van Maersseveen' van P. Bouttats en J. van der Heyden
Vogelvlucht van Huis Ter Meer van H. de Leth
Parelmoertje van de Vecht van J. B. van Barckhuysen

En dan nog een uit Special Collection van Wageningen UR
Veue Généralle du Chasteau de Gunterstein et Dépendances

De achtergrondinformatie (gids). De werkgroep van Museum Maarssen heeft veel werk gemaakt van en gestoken in dit begeleidende schrijven, dus nogmaals copyright berust aldaar!! JH

Reacties:

Joke van Veen:
Wat ontzettend leuk om jouw enthousiaste reactie op onze tentoonstelling te lezen. Wij zijn er zelf ook zeer enthousiast over en ik kan geÃ¯nteresserden aanraden deze prachtige tentoonstelling te komen bezoeken. De omgeving van ons museum, aan de Vecht gelegen, is ook zeer de moeite waard.

Jan Holwerda:
'Drie kwartier turen naar één oude kaart' aldus meldt een krantebericht in AD Utrecht. Nog t/m 2 juli ; woe. zat. en zon. van 13 tot 16 uur.

Openstelling Paleis Soestdijk (27-apr-2006)

Paleis Soestdijk gaat na 75 jaar weer open voor het publiek. Dit is al volop in het nieuws geweest en er bestaat reeds een veelheid aan internet artikelen. Toch ook nog even een weblog omdat ik nog een mooie afbeelding heb en om nog eens te vermelden dat je straks in gebouw zelf, in de tuinen, de oranjerie en in voormalige watertoren kunt komen.

De openstelling is voor drie jaar en is vanaf dit najaar. De komende maanden moet Soestdijk klaar worden gemaakt voor de verwachte bezoekersstroom. De Orangerie krijgt een restaurant, in de historische watertoren komt een winkeltje en in het bos moet plek worden gemaakt voor 230 auto's. Daar moet een aantal bomen voor wijken. Er is een wijziging van het bestemmingsplan nodig, evenals een kap-, bouw-, sloop-, en horecavergunning.

Het publiek krijgt toegang tot de zogenoemde Soester vleugel van het uit 1640 daterende gebouw, vanaf de Amsterdamsestraatweg gezien is dat de linkerkant. Daar woonde en werkte koningin Juliana, echtgenoot Bernhard had zijn bezigheden aan de Baarnse zijde. In het souterrain en de Soestervleugel komt een expositie over de geschiedenis van het gebouw en de voormalige bewoners. Ook het middengedeelte valt te bezichtigen, maar alleen in groepjes van 15 tot 17 personen, onder begeleiding van een gids. Ook kunnen liefhebbers de tuinen rond het paleis bekijken (tegen meerprijs). Aanmelden moet straks via internet www.paleissoestdijk.nl

Zie ook de aankondiging van VROM en internet artikelen van Planet, NRC en Telegraaf.

En iets over de historie van Paleis Soestdijk (m.n. afbeeldingen). JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Paleis Soesdijk. Misschien kunnen we er volgend jaar wel een keer met Cascade naar toe. Het is tenslotte het meest beroemde Zocher-park in Nederland, speciaal omdat Zocher sr. daar tijdemns zijn werk in 1817 is overleden en Zocher jr. hier het werk van zijn vader heeft overgenomen. Wat ons allen zal interesseren en dat is Jan H. vergeten te vermelden, van wie en wanneer is deze prent (litho naar tekening neem ik aan, ik kan het niet lezen, in ieder geval na de aanleg van de Zochers) en wat zien we precies op deze prent afgebeeld. Een corps de logis (middengebouw) in baksteen en een witte gepleisterde zijvleugel rechts, maar wat is dan dat hoge witte gebouw links? En wat zijn dat voor zuilvormige bomen op een rij langs de vijver? Kun je ons daar nog iets over vertellen Jan? En ook over de verblijfpklaats van deze prent?

Jan Holwerda:
Ik ben die afbeelding eens tegengekomen op de site van een internetwinkel in kaarten en prenten. Ik dacht toendertijd de afbeelding te herkennen van een uit De Nederlandse Buitenplaats van van der Wijck. Nu weer teruggezocht en hij staat op blz 350. Grote gelijkenis, maar toch verschillen. In het boek staat vermeld 'aquarel door C. de Kruijff, voortekening voor de prent door R. van der Meulen'.

De file die ik van internet plukte had in de filenaam de naam Buffa.

Omdat ik heel weinig over m'n 'eigen' file weet heb ik nog maar even een extra-tje aan de weblog toegevoegd, uit de beeldbank van Gemeente Soest (trefwoord Koninklijk Huis) en daarin kwam ik o.a. onderstaande afbeelding tegen (klik de afbeelding voor een grotere weergave)

Piet Bakker:
Als we niet weten uit welk jaar deze prent dateert valt niet met zekerheid te zeggen of die merkwaardige zuilvormige bomen wel tot het ontwerp van J.D. Zocher sr. horen. Dit ontwerp is tussen 1816 en 1820 uitgevoerd. Na 1820 hebben er in de loop van de 19e eeuw echter diverse wijzigingen en toevoegingen in het paleispark plaats gevonden.
Je zou de originele aquarel in kleur in het RIjksprentenkabinet moeten bekijken om iets meer over de bomen te kunnen zeggen. De zuilvormige jonge donkergroene bomen kunnen Italiaanse populieren zijn maar ook zuileiken (Quercus robur 'Fastigiata'). De oorspronkelijke exemplaren van laatstgenoemde cultivar hadden de groeiwijze van een Italiaanse populier maar tegenwoordig zien we vooral bredere vormen. De zuilvormige naar rechts gebogen bomen links (tegen het pad aan) hebben een andere kleur dan de donkergroeie bomen meer naar rechts en behoren moelijk tot een andere soort.
In het boek van H. van der Wyck staat op pag. 350 bovenaan een foto van de voorkant van het paleis uit ca. 1880 met twee zuilvormige bomen. Deze lijken wel veel op Italiaanse populieren maar kunnen niet door J.D. Zocher jr. geplant zijn omdat deze in 1870 is overleden.
Ik verheug me al op een Cascade-excursie naar het paleispark.

Carla Oldenburger:
De originele aquarel zou dus van C. de Kruijff zijn. Hij leefde van 1771-1854. Ik schat zijn tekening met vleugel-aanbouw en nog niet volledig volgroeid park op omstreeks 1830. In die tijd werden er zeker Italiaanse populieren aangeplant, maar ook al zuilvormige zomereiken?

Jan Holwerda:
Heimerick Tromp weet vast meer. Hij heeft toch dat boek over Paleis Soestdijk geschreven? Ik heb het boek niet, dus kan ook niet bladeren om eens te kijken of daar meer in staat.

Groninger Borgen: wandelingen door tuin en tijd (23-apr-2006)

De Rensumaborg te Uithuizermeeden, de meest noordelijke nog bestaande borg van Nederland.

Vorige maand kreeg ik een boekje aangeboden op de Fraeylemaborg, getiteld Groninger Borgen: wandelingen door tuin en tijd en geschreven door Edward Houting. ISBN 90 330 0555 7. Prijs € 15,-

Het boekje beschrijft meer dan de gebruikelijke geschiedenis van tuin en park en gebouw en bewoners. We vinden ook in het boek wandelingen over de borgterreinen en wandelingen in de omgeving van de borgterreinen. Dus als we de Fraeylemaborg bijvoorbeeld even nader bekijken, dan vinden we onder dat hoofdstuk ook een korte beschrijving van de oudste Groningse slingertuin, de Geertsemaheerd en andere slingertuinen onderweg en ook de bijzondere architectuur in de omgeving krijgt de aandacht, zoals in dit geval de geheel bakstenen toren van Schildwolde.

Wat het boekje bovendien uniek maakt, is de lijst van (oude) vruchtboomrassen die op de verschillende borgen te vinden zijn. We kennen natuurlijk de boeken over fruitrassen van de stadhouderlijke hovenier Johann Hermann Knoop, getiteld Pomologia, Dendrologia en Fructologia uit het midden van de 18de eeuw. Het leuke is dat deze traditie van aandacht voor pomologische kennis in het noorden van het land, op deze wijze weer wordt voortgezet. Van de boeken van Knoop en andere historische boeken over vruchtbomen zijn CD-Rom's verkrijgbaar. Zie www.fruithof-frederiksoord.nl CO

Herstel unieke lanen Zuylestein (22-apr-2006)

De provincie Utrecht heeft in samenwerking met de stichting Landgoed Zuylestein de opdracht gegeven om de lanen op het landgoed Zuylestein in Leersum te herstellen (fotoimpressie).

Zuylenstein bezit een - voor ons land - unieke 17de-eeuwse parkaanleg in de zogenaamde Hollandse Renaissance stijl.

Zo'n 900 nieuwe beuken en eiken worden langs de historische lanen geplant om het geometrisch patroon van de parkaanleg weer zichtbaar te maken. Bestaande laanbomen worden opgesnoeid en de paden krijgen een nieuw laagje zand ten behoeve van de wandelaar.

Via TUiN is wat meer te vinden (o.a. de afbeelding in deze weblog). Zoek met Zuilenstein in Naam en vindt o.a. de omschrijving als in de Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur en een 20-tal gravures uit de Springer-collectie. JH

Nogmaals Tuinhuis 't Spijck (20-apr-2006)

Eén van onze eerste weblogs, 18 dec jl. (door Carla), betrof de "weer in gebruik stelling" van Tuinhuis 't Spijck. Carla vermeldde in de weblog een bochure die voor deze gelegenheid werd uitgegeven. Deze lijkt nu op de site van Tuinhuis 't Spijck te staan. Zekere de moeite waard om te lezen. Klik hier.

Reacties:

Jan Holwerda:
Vorig jaar heb ik internet afgezocht naar scans van pagina's uit Magazijn van Tuin - Sieraaden van Gijsbert van Laar. Deze samengevoegd in dit documentje Bij Uhl Verlag wordt een heruitgave van 'Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten, englischen Anlagen und für Besitzer von Landgütern' van Johann Gottfried Grohmann genoemd. Een aantal van de afbeeldingen uit 'Ideenmagazin...' zijn te zien via SUB Göttingen, Das Buch des Monats April 2004. Klik op rode woord Abbildungen en nächste Seite om te bladeren; te vinden zijn o.a. een 'Russischen Schaukel', 'Bauernhaus aus Kärnthen', 'Gesundheitspferd' en een 'Diogenes Hütte'.

Carla Oldenburger:
Dit is inderdaad de Internet-uitgave van de brochure die ter gelegeheid van de weer in gebruikstelling van tuinhuis 't Spijck werd gemaakt en waarvoor ik de tekst schreef. Deze is overigens zonder mijn toestemming op Internet geplaatst. Niet zo erg hoor, als het voor het goede doel is, denk ik dan maar. Maar zo willen wij, Cascade en de webloggers van Cascade nu juist niet met teksten van anderen omgaan. Wij hebben op de Ronde Tafel Conferentie gesproken over de wenselijkheid om enige artikelen uit ons Bulletin op de Cascade-website te plaatsen. Wees ervan overtuigd dat we dit altijd alleen zullen doen, na toestemming te hebben verkregen van de auteur. We zijn dit nieuwe deel van de Cascade-website aan het voorbereiden.

Themamiddag Boerentuinen (14-apr-2006)

De voorjaarsbijeenkomst, 19 Mei, van de Vereniging Landbouwgeschiedenis (VLG) is in de vorm van een themamiddag onder de noemer Boerentuinen en is georganiseerd door drs. Liesbeth Missel, conservator afdeling speciale collecties van Wageningen Universiteit.

12:00 mogelijkheid om op individuele basis een selectie van de Speciale Collecties van de Bibliotheek Wageningen UR te bekijken in het poortgebouw (kamerno.033) van het Jan-Kopshuis, Gen. Foulkesweg 19, (gebouw 356), Wageningen. Rondleiding en toelichting: Liesbeth Missel en collega's Anita Dijkstra en Dicky van Donselaar.

In het Scheikundegebouw (gebouw 316), Zaal ?; Dreijenplein.4, 6, 8, 10; Wageningen
13:30 Welkom door Pim Kooij, voorzitter van de Vereniging Landbouwgeschiedenis
13:45 - 14:15 Stijlkenmerken van de Ned.tuinarchitectuur en reflecties op boerentuinen (Carla Oldenburger)
14:15 - 14:45 Het boerenerf in vroeger tijd: Gelderse Vallei en Achterhoek (Baukje Drenth)
14:45 - 15:15 Parels aan een ketting: de comeback van de Groninger Slingertuin (Alberta Rootzant)
15:15 - 15:45 theepauze
15:45 - 16:15 De boerentuinen bij Mien Ruys (Leo den Dulk)
16:15 - 16:45 En wat staat er dan op die erven, wat bepaald het beeld? (Heilien Tonckens)
16:45 - 17:00 Vragen/Discussie

Leden gratis, anderen € 5
Contactpersoon mevr. Aicha ElMakoui, 0317-482096, of Aicha.ElMakoui@wur.nl
Zie ook website, aankondiging en programma.

Reacties:

Jan Holwerda:
Ik kijk graag even op internet rond wat ik zoal kan vinden betreffende een onderwerp, een persoon, publicaties enz. Nu ook gedaan en voor diegene die zich in wil lezen een aantal hits (Carla sla ik even over):
Een 2-tal brochures van Baukje Drenth:
Het boerenerf in vroeger tijd, de noordoostelijke Achterhoek en Het boerenerf in vroeger tijd, de Gelderse Vallei
De brochure Op zoek naar Slingertuinen van Alberta Roodzant
Of kijk eens op Slingertuinen in Groningen en de site "De Boschplaatse". Met bv. een ontwerp van J. Vroom sr.
Of lees Het boerenerf in Groningen, 1800-2000 (2) van Tineke Scholtens
Niet specifiek boerentuinen, maar wel betreffende Archiefonderzoek en biografie Mien Ruys, site van Leo den Dulk
Tot slot stootte ik op Heilien Tonckens en Werkgroep Boerenerven Drenthe

Panorama Vechtstreek (12-apr-2006)

Ik vind het affiche zo mooi ; klik hier en zie in groot formaat. Panorama Vechtstreek presenteert niet eerder getoond historisch kaartmateriaal, foto's en prenten waarmee inzicht wordt gegeven in de landschapontwikkeling van vier eeuwen Vechtstreek en Plassengebied. De tentoonstelling herbergt een scala aan voorwerpen, van topografische kaarten op perkament, papier, koper, steen en op de computer, plattegronden, gravures, schoolplaten van buitenplaatsen aan de Vecht, foto's, ansichtkaarten tot zelfs een oud sigarenblik met Vechtgezicht. Museum Maarssen Diependaalsedijk 19B (Park Goudestein) naast het gemeentehuis van Maarssen. Geopend wo, za en zo van 13.00 tot 16.00 uur.

Reacties:

Jacobien Veerman:
Inderdaad een ongelooflijk aardige tentoonstelling: diverse kaarten waarbij zeer bijzondere bovendien. Een verademing dit te zien in zo'n mooie ambiance: zowel museum als omgeving zijn prachtig. Een echte aanrader

Der Garten - ein Ort des Wandels, red. de Jong e.a (1-apr-2006)

Letta Proper-Pranger vroeg mij u te attenderen op Der Garten - ein Ort des Wandels, redaktie Erik A. de Jong, Erika Schmidt, Brigitt Sigel.

Uit een weblog over deze publikatie: Denkmalpflege zielt auf Bewahrung, auf Erhalt von Bestehendem und auf Dauer' en '...die möglichst unverändert erhalten werden sollen.' en '...nicht nur für statische Bauwerke, sondern auch für wuchernde, sich ständig wandelnde Gärten...' en tot slot 'Zum Spannungsfeld zwischen denkmalpflegerischen Grundsätzen und dem natürlichen Prozess der Veränderung eines Gartens hat das Institut für Denkmalpflege der ETH kürzlich das 280-seitige Buch "Der Garten - ein Ort des Wandels" veröffentlicht'

Zie verder bij de uitgever en in de inhoudsopgave Tot slot, tijdens het Planten-, Rozen- en Moestuinfestival van Hex, 9, 10 en 11 Juni 2006, geeft Annette Freytag, één van de auteurs van bovengenoemd boek, een lezing getiteld 'Verandering als kenmerk van de tuin' (vr. 9 om 16:30 in Frans en za. 10 om 15:30 in Duits).

Beeldbanken (9-apr-2006)

In de gisteren gehouden 11e Cascade Ronde Tafel Conferentie heb ik het onderwerp 'beeldbanken' aangedragen en gepoogd te schetsen wat er zoal te vinden valt en één en ander met screenshots geillustreerd. Helaas stond ons geen internet-connectie ter beschikking ; het liefst had ik een live demo gegeven en ingespeeld op verzoekjes ; mogelijk een volgende bijeenkomst.

Een beeldbank is een collectie, een database, van gedigitaliseerd afbeeldingsmateriaal. Denk aan prentbriefkaarten, foto's, dia's, (glas)negatieven, gravures, prenten, topografische kaarten, luchtfoto's, stadsplattegronden, (tuin/park)ontwerptekeningen en bouwtekeningen.

Ik heb een aparte webpage met links/URLs naar beeldbanken met materiaal op gebied van tuinhistorie, kastelen, buitenplaatsen gemaakt. Behalve de link staan er wat kreten rond het zoeken, zoektermen/namen en wat er dan gevonden wordt. Behalve beeldbanken in nauwere betekenis heb ik ook een aantal links toegevoegd naar sites met kadastrale kaart 1832, landelijke of provinciale cultuurhistorie databases e.d.

Ik zou zeggen, dwaal lekker rond, 'klik ze', zoom in en verbaas u over de veelheid, de details, de kleuren en bedwing uw 'hebberigheid'. En, in het kader van 'voor wat hoort wat', ontvang ik heel graag reacties betreffende andere plaatsen met digitaal materiaal, zowel afbeeldingen als boeken (email). JH

Wijkse tuinkunstenaars a.h. Hollandse en Pruise Hof (8-apr-2006)

Het Museum Dorestad in Wijk bij Duurstede heeft vorige week haar nieuwe wisseltentoonstelling geopend over Wijkse tuinkunstenaars in de zeventiende eeuw. Op de tentoonstelling is onder meer te zien het manuscript tuinmodellenboek met parterres de broderie en allerlei soorten latwerken van Anthonie van Langelaar en zijn nazaten (1685-1772), een aquarelschildering van de Rosa gallica door Alida Withoos en een aantal prenten van buitenplaatsen, allen uit de Speciale Collecties van de Bibliotheek Wageningen UR.

De tentoonstelling duurt tot 18 juni en is te bezichtigen dinsdag t/m zondag van 13:30 -17:00.
Het museum ook mee aan het Museum Weekend van 8 en 9 april.

Zie ook www.museumdorestad.nl JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Wijkse tuinkunstenaars aan het Hollandse en Pruisische Hof' Dit is de titel van de tentoonstelling die de website geeft. Mijn vraag is nu wat hebben Anthonie van Langelaar en Alida Withoos nu met Wijk (bij Duurstede) te maken. Kwamen zij uit Wijk og hebben ze daar gewoond? Ook zou ik graag nog een link willen geven naar de web-tentoonstelling die Liesbeth voor mijn afscheid maakte in 2000, en waar Alida Withoos een belangrijke rol in speelt, getiteld De wereld van Alida Withoos (1662-1730), botanisch tekenares in de Gouden Eeuw, library.wur.nl/alida

Jan Holwerda:
In De Gouden Eeuw van de Hollandse tuinkunst van J.D. Hunt en E. de Jong wordt onder catalogus nummer 9 Verzameling, van afbeeldingen van bloem en grasperken, doolhoven, tuinhuizen, lustprieelen, latwerken, boomen, bloemen en planten van A. Langelaar en M.C. Langelaar genoemd.

Het is een manuscript met geaquarelleerde pentekeningen van parterres, latwerken en planten en dateert waarschijnlijk van ca. 1685. De stijl van de treillageontwerpen is verwant aan die van Jan van der Groen. De Jong vermeldt dat over de Langelaars verder nog niets bekend is (in 1988).

Catalogus nummer 9 (pag. 121) laat een boog en pyramiden van treillage zien. Dezelfde afbeelding, maar groter, is ook opgenomen in De Tuinen van Willem en Mary van D. Jacques en A.J. van der Horst (pag. 135).

Tot slot wordt op een page van Special Collections t.a.v. dit werk van de Langelaars gemeldt dat 'We plan to make them online available for research and study'.

Kasboek van Hugo Poortman online (8-apr-2006)

Hugo A.C. Poortman (2) (1858-1953), de tuinarchitect die we kennen van onder andere Weldam, Kasteel Amerongen en Middachten, heeft een aantal dagboekjes/agenda's en een kasboek bijgehouden. Dit materiaal is al enige tijd bij de Speciale Collecties van de Bibliotheek van Wageningen UR aanwezig.

Het kasboek van Poortman over de jaren 1887 to 1928 is nu online digitaal toegankelijk. Met de scanners op statief van de Bibliotheek is dit materiaal nu betrekkelijk simpel in eigen huis te digitaliseren. We zullen dus in de toekomst meer van dergelijke unieke documenten online gaat zetten.

Deze documenten over tuinarchitectuur staan bij elkaar op pagina: www.bibliotheek.wur.nl/speccol/manuscripts

De direct link naar het Kasboek van Poortman: www.bibliotheek.wur.nl/speccol/manuscripts/kasboek_Poortman.pdf

Nationale Lathyrus Tentoonstelling Paleis Het Loo (30-mrt-2006)

In het Stallencomplex van Paleis Het Loo is op 7, 8 en 9 juli aanstaande de Nationale Tentoonstelling van de Nederlandse Lathyrus Vereniging te zien. Onder de deelnemers aan deze jaarlijkse wedstrijd bevindt zich de tuindienst van Paleis Soestdijk, die in voorgaande jaren met haar inzendingen de hoogste onderscheidingen haalde. Daarnaast zijn allerlei vertrekken van het paleis voorzien van prachtige bloemstukken waarin Lathyrus in diverse kleurvarianten is verwerkt.

De Lathyrustentoonstelling is een evenement dat na enkele jaren van onderbreking weer op Paleis Het Loo gehouden wordt. Het is algemeen bekend dat koningin Juliana een groot liefhebster was van deze geurige zomerbloeier. In de kwekerij van Paleis Soestdijk is jarenlang Lathyrus gekweekt in tientallen variëteiten, onder andere prachtige Lathyrusrassen uit de Spencergroep, die nu nergens anders meer te zien zijn. De koningin kon hier naar eigen believen boeketten van haar lievelingsbloem samenstellen. De bloemwerken, die drie dagen lang de vertrekken van Paleis Het Loo zullen sieren, zijn opgemaakt in rieten bloemenmanden, die de jonge Juliana cadeau kreeg, toen zij nog op Het Loo woonde. Ze bleven al die jaren bewaard in de paleisdepots.

In de tentoonstelling van de Lathyrus Vereniging zijn inzendingen te bewonderen van onder meer het Wellantcollege MBO uit Aalsmeer en diverse amateurkwekers. De tuindienst van Paleis Soestdijk is ook dit maal van de partij met de oude rassen uit de kwekerij van de koningin. De verschillende inzendingen zijn dan al gejureerd door de Vaste Keuringscommissie uit Aalsmeer. Nieuwe variëteiten op de expositie zijn bloemen met klinkende namen, zoals de Jewel, Pink Pearl, Scarlet en First Flame.

Nationaal Museum Paleis Het Loo Postadres: Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn. Ingang: via parkeerplaats Amersfoortseweg, Apeldoorn. Geopend: dinsdag t/m zondag en op feestdagen van 10.00-17.00 uur. Gesloten : 's maandags, tenzij een feestdag. Entree: € 9,00 p.p., 6 t/m 17 jr. € 3,00 p.p. Routebeschrijving: A1 en A50 afslag Paleis Het Loo en vervolgens ANWB-borden volgen. Openbaar vervoer: Station Apeldoorn, buslijn 102 en 104, halte Paleis Het Loo; buslijn 5 (Berg en Bosch) en 10 (Kerschoten), halte Gedenknaald. Informatie: 055-5772400 of www.paleishetloo.nl Informatie Lathyrus: www.lathyrus-vereniging.nl

Een Koninklijk Uitzicht over de Paleistuinen (30-mrt-2006)

Pasen en Koninginnedag 2006 Paleis Het Loo stelt op Eerste en Tweede Paasdag (16-17 april) en het weekend van Koninginnedag (29-30 april) het paleisdak open voor het publiek. In de zeventiende eeuw voorbehouden aan hoog gezelschap, nu voor iedereen een spectaculaire ervaring! De trap door de zolder van het paleis komt uit in het dakpaviljoen dat koningin Mary, de echtgenote van koning-stadhouder Willem III, gebruikte om thee te drinken met haar hofdames.Vanaf het dak heeft u een onverwacht weids uitzicht over de tuinen en omgeving van het paleis. Spectaculair is ook het zicht op de berceaux, de met haagbeuk begroeide gangen, die koningin Mary schaduw verschaften wanneer zij met haar hofdames in de tuin wandelde.

Nationaal Museum Paleis Het Loo Postadres: Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn. Ingang: via parkeerplaats Amersfoortseweg, Apeldoorn. Geopend: dinsdag t/m zondag en op feestdagen van 10.00-17.00 uur. Gesloten : 's maandags, tenzij een feestdag. Entree: € 9,00 p.p., 6 t/m 17 jr. € 3,00 p.p. Routebeschrijving: A1 en A50 afslag Paleis Het Loo en vervolgens ANWB-borden volgen. Openbaar vervoer: Station Apeldoorn, buslijn 102 en 104, halte Paleis Het Loo; buslijn 5 (Berg en Bosch) en 10 (Kerschoten), halte Gedenknaald. Informatie: 055-5772400 of www.paleishetloo.nl

Zuid-Veluwse Beken (26-mrt-2006)

Het Waterschap Vallei & Eem is bezig geweest, en zal vervolgen, met onderhouds- en herstelwerkzaamheden aan Zuid-Veluwse Beken. Dit zijn sprengenbeken die veelal door (voormalige) landgoederen lopen. Een mooi cultuurhistorisch rapport, Cultuurhistorie Zuid Veluwse Beken, vormt het uitgangspunt, persberichten (1, 2) en nieuwsbrieven Zuid-Veluwse beken (1, 2, 3) vormen de aankondiging en opvolging.

Allemaal materiaal met ook enige tuinhistorische krenten. Bijvoorbeeld de vijvers en cascades van Duno (Doorwerth) en Laag Oorsprong (Oosterbeek). De laatste kende ook fonteinen, een theehuis en een grothuisje. En kent ook nu nog een zwembad uit de 19de-eeuw met zonneverwarming. Het beekwater spiraalt hier over een zonneterras en stroomt dan opgewarmd de badkuip in.

Het beheer van Laag Oorsprong is recent overgedragen van de gemeente Renkum aan Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen. Dit wordt vermeldt in het laatste nummer van Mooi Gelderland (het kwartaaltijdschrift van de stichtingen) en op hun website.

Het waterschap vervolgt binnenkort met het herstel van watergangen en watervalletjes en met herbouw van het grothuisje. De stichtingen zullen historisch onderzoek doen en plannen t.a.v. de landschapsstruktuur maken. JH

Themamiddag 'Historische moestuinen' (22-mrt-2006)

Op verzoek wordt met genoegen de navolgende aankondiging gedaan:

Zondag 21 mei 2006, van 13.00 tot 16.30 uur, is er de themamiddag 'Historische moestuinen' met 4-tal lezingen in Koetshuis Kasteel Amerongen.

Prof.dr.ir. R.L.Pierik : De wijnstok: een oeroud cultuurgewas
Ir.T. IJzerman : Historische moestuinen: vergeten plekken of nieuwe functies?
Drs. W. Beekman : De ommuurde tuin als paradijs
Dr.ir. A.C. Zeven : Hoe rood was rode kool? 17e eeuwse groenten op 17e eeuwse schilderijen

Plaats : Koetshuis Kasteel Amerongen.
Entree : 8,50
Tijd : 13.00-13.30 ontvangst met koffie/thee, 13.30-16.30 lezingen met koffie/theepauze
Afsluiting met een drankje bij de oranjerie en de gerestaureerde kassen

Kaarten bestellen bij: Secretariaat Stichting Vriendenkring Kasteel Amerongen
Mevr. C.A. de Ridder-Hendriks: cis.ridder@planet.nl
Bedrag overmaken op girorekening 2441195 onder vermelding "Historische Moestuinen"
ten name van C.A. de Ridder-Hendriks, Dijkstraat west 168, 3906 WR Veenendaal

Zie ook de aankondiging en www.historischemoestuinen.nl

Reacties:

Jan Holwerda:
Omdat www.historischemoestuinen.nl vrij kaal is en in opbouw lijkt heb ik nog wat meer info gezocht en voor de geinteresseerde een 3-tal documentjes gevonden - Project Historische moestuinen met nieuwe opdracht - 1ste nieuwsbrief - 2de nieuwsbrief

Carla Oldenburger:
Een hele mooie kleurenfoto van de moestuinen van Villandry kun je vinden op de website van ValdeLoire

Oproep voor digitaal materiaal tuinarchitecten (22-mrt-2006)

De NVTL is bezig om in de tuinen van Appeltern een presentatie over tuinarchitectuur op te bouwen. Deze bestaat uit een doorlopende projectie op een beeldscherm samengesteld uit beeldmateriaal over historische Nederlandse tuinarchitecten. Hiervoor zijn we op zoek naar bestaande digitale presentaties, zoals powerpoint-presentaties of films op dvd.

Wie heeft er digitaal materiaal beschikbaar dat we op deze manier kunnen hergebruiken, of weet hoe we daaraan kunnen komen? Wat me te binnen schoot is de Springer-tentoonstelling in Groningen van een tijdje geleden, waar ook een digitale presentatie over Springer werd vertoond. Weet iemand bij wie ik die presentatie zou kunnen aanvragen?

Reacties:

Jan Holwerda:
ik herinner me de fantastische Springer tentoonstelling 'Componeren in groen', eind 2002/begin 2003, in Teylers Museum Haarlem. Daar was zo ver ik me herinner ook een 'doorlopende projectie op een beeldscherm'. Je zou bij Teylers eens kunnen informeren wie de samensteller was en/of een en ander nog beschikbaar is. Overigens heb ik indertijd wat internet materiaal rond deze tentoonstelling 'bijeengeharkt', zie hier.

Liesbeth Missel:
We hebben in de universiteitsbibliotheek van Wageningen UR dé collectie op het gebied van de geschiedenis van tuinarchitectuur in Nederland. Bijna al het materiaal m.b.t. Springer dat in Teyler's museum en Groningen te zien is geweest, is uit onze collectie afkomstig. De Springercollectie is ontsloten in de databank TuiN en ook voorzien van digitale afbeeldingen van al het planmateriaal.
Ook van de meeste andere tuinarchitecten hebben we collecties en digitaal materiaal; echter die zijn nog niet allen in de databank TuiN ontsloten. Graag werken we mee; dus neem contact met ons op.

Historisch kaartboek voor Gelders Archief (19-mrt-2006)

Aldus meldde mijn Zondagskrant (tja, je bladert wel eens wat bij de koffie). Op internet ook eens gezocht en het nieuwsbericht van het Gelders Archief en een .jpg file-tje gevonden.

Het nieuwsbericht vermeldt de verwerving van een uniek 18e-eeuws kaartboek van de heerlijkheid Rosendael, 14 gekleurde en handgetekende kaarten van de bezittingen van het Huis Rosendael van de hand van Berend Elshof. De kaarten zijn helder, gedetailleerd en voorzien van een toelichting. Opvallend zijn de fraai getekende versieringen op enkele kaarten. Het kaartboek wordt opgenomen in het Huisarchief Rosendael, dat ontsloten zal worden voor het publiek. Het kaartboek is in verband met restauratie van de kaarten en inventarisatie van het huisarchief voorlopig niet toegankelijk voor het publiek (aldus hetzelfde nieuwsbericht).

De grotere afbeelding die ik vond laat dezelfde versiering zien, maar ook een kaart en wel die waar Overbeek te Velp op staat. JH

Reacties:

Jan Holwerda:
Uit nieuwsgierigheid contact gezocht met Gelders Archief en het kaartboek is een schenking en de schenker wil anoniem blijven.

Johan Carel Bierens de Haan:
De schenking van het kaartboek van Rosendael door Barend Elshof is reden tot vreugde. Ik ben blij dat het herenigd is met het huisarchief Rosendael. Foto's van alle kaarten waren overigens reeds sinds 1994 op het Rijksarchief - nu Gelders Archief - aanwezig en raadpleegbaar. Tot deze recente schenking behoren ook nog enkele losse ontwerpen voor park Rosendael, zoals door Dirk Wattez.
In mijn dissertatie over Rosendael uit 1994 (Rosendael groen Hemeltjen op Aerd, Walburg pers; nog verkrijgbaar op kasteel Rosendael en bij Stichting Geldersche Kasteelen, Zypendaal, Arnhem) heb ik de voor park Rosendael relevante kaarten uit deze schenking dankzij de toestemming van de schenkster indertijd mogen afbeelden.

11e Cascade Ronde Tafel Conferentie (17-mrt_2006)

Cascade leden moeten de brief reeds ontvangen hebben. Mocht deze toch gemist zijn en voor de geinteresseerde niet-leden is hier dezelfde uitnodiging. JH

Bassin en voormalige afsluiting van tuin Het Loo (13-mrt-2006)

De weblog van 2 mrt jl. betrof het boek Fonteinen in Nederland Historische watervoerende monumenten van Meindert Stokroos. In dit boek worden o.a. de waterwerken van Het Loo te Apeldoorn beschreven. Nu herinnerde ik me een opgraving van een 2, 3-tal jaren geleden. Nog eens naar meer details gezocht en wat mooi materiaal gevonden. Leek me een leuke aanvulling op paragraaf over de waterwerken van Het Loo.

In 2003, bij het herstel van de laan die in het verlengde van de tuin enkele honderden meters in noordelijke richting het paleispark in liep, stootte men bij graafwerk op restanten van muurwerk, een waterbassin en funderingen. Het geheel bleek de voormalige afsluiting van de formele tuin te zijn. Een afsluiting die Harris in A description of King's Royal Palace at Loo beschreef en Schenk in zijn prent 'Gezicht der Rustplaatfen, en nieuwe veranderingen te zien van achteren over den Generalen Tuin' verbeeldde.

Bij de omvorming van de formele tuin tot een landschapspark werden het plateau en overdekte rustplaatsen tot op de fundering afgebroken. De laatste verdween met het bassin onder een laag aarde.

De opgravingen waren met medewerking van de AWA; hiervan doet een webpage verslag. En de Gemeente Apeldoorn liet de brochure Graven in de tuin van paleis Het Loo verschijnen.

Symposium met visies op toekomst van Oranienbaum (8-apr-2006)

Het Cascade bestuur wil u attenderen op het symposium "Neues Wachstum aus alten Wurzeln. Ein demokratischer Garten des 21. Jahrhunderts für Oranienbaum?". Een symposium, op vr. 7, za. 8 en zo. 9 april, met visies op de toekomst van Oranienbaum bij de stad Dessau in het voormalig vorstendom Anhalt.

Het parkcomplex Oranienbaum is rond 1700 ontstaan, in de Hollandse barokstijl. In de 18e eeuw volgt, voor een deel, een transformatie tot een Anglo-Chinese landschapstuin, waarna een eeuwenlang negeren volgde. Begin 20e eeuw zijn er pogingen gedaan om het park van Oranienbaum een barokke grondstructuur terug te geven. Door de recente geschiedenis (der politischen Wende) is een snelle hervatting van deze activiteiten verder achterwege gebleven.

Daarom rijst nu de vraag, hoe in de toekomst met het historische complex Oranienbaum, dat tot het werelderfgoed van UNESCO behoort, moet worden omgegaan. De sprekers - tuin- en landschapsarchitecten, cultuurhistorici, monumentenzorgspecialisten en communicatiedeskundigen - komen uit heel Europa en presenteren hun eigen(zinnige) visie op de toekomst van Oranienbaum.

Meer details zijn terug te vinden via 'internationale Tagung' en de Nederlands-talige uitnodiging. En mocht je niet kunnen of willen gaan, kijk dan zeker eens rond op de zeer fraaie site 'Das Gartenreich Dessau Wörlitz'.

Reacties:

Carla Oldenburger:
Visies op de toekomst van Oranienbaum interesseert natuurlijk iedere rechtgeaarde Cascade-vriend. Wat gaan we doen met een tuin die overeenkomsten vertoont met Het Loo, maar toch heel anders is en die misschien wel de mooiste pagode rijk is op het vaste land van Europa? Wie gaat er heen en wie zou dan een verslag ophoofdpunten van dit congres kunnen maken en de resultaten van het congres willen vastleggen voor het Cascade-Bulletin? Reactie hierop graag bij webmaster.

Digitale nieuwsbrief Opleiding Tuinkunst & Parken (7-apr-2006)

Een volgende digitale nieuwsbrief van de Opleiding Tuinkunst & Parken, historie en instandhouding. Eerder al de November 2005 versie ; zie betreffende weblog

Lezing prof. dr. Erik A. de Jong (6-apr-2006)

Een ieder is welkom bij de openbare lezing van prof. dr. Erik A. de Jong op donderdag 16 maart bij de opleiding Tuinkunst en Parken te Utrecht.
De titel van de lezing is 'Tuin- en landschapsarchitectuur: geschiedenis, kritiek en erfgoed in 6 punten'.
De lezing begint om 19.30 tot 21.00 met aansluitend een borrel tot 21.30.
Wel wordt u vriendelijk verzocht -vanwege de organisatie en catering- om uw komst voor 14 maart te melden aan de redactie (kiki.holt@hu.nl)

De opleiding Tuinkunst en Parken is ondergebracht bij het Centrum voor Techniek, het post-hbo instituut van de Faculteit Natuur & Techniek van de Hogeschool Utrecht (HU).

Locatie:
Nijenoord 1 te UTRECHT
T(030) 238 88 88

Lexicon tuin- en landschapsarchitectuur (6-apr-2006)

Bij Uitgeverij Blauwdruk is het Lexicon van de tuin- en landschapsarchitectuur verschenen. Hierin verklaart emeritus hoogleraar Meto Vroom meer dan 300 begrippen. Uiteenlopende onderwerpen komen aan bod, voorzien van beeldmateriaal en verwijzingen naar aanverwante onderwerpen en literatuur.

Ka-Buur vissersvrouw of sjieke dame? (5-apr-2006)

Dit is eigenlijk een reactie op de weblog van 17januari, maar ik begin een nieuwe log, omdat er anders geen plaatjes bijgeplaatst kunnen worden.

Joan Patijn raegeerde op 21 januari als volgt:
Zij [Mevr. de Jong Schouwenburg] vertelde mij dat in de familie het verhaal ging dat Ka-buur een Zandvoortse visservrouw moest verbeelden die haar man op Elswout het middagmaal kwam brengen. Zandvoortse vissers zouden in de winter op Elswout zijn ingezet om de vijvers uit te diepen. Het is natuurlijk niet uitgesloten dat de plaatselijke schilder als enig referentiekader de Zandvoortse vissersvrouwendracht had. In Overveen en omgeving was geen specifieke boerendracht.

De zoon van Joan Patijn heeft nu een hele mooie close-up-foto van Ka-Buur voor ons gemaakt. Dank je wel Christiaan!

Als we nu Ka-Buur nog eens nader bekijken lijkt zij meer op een deftige 18de eeuwse Westfriese dame (met gouden oorijzers en gouden ketting) dan op een vissersvrouw. Ter vergelijking heb ik naar beide types uit de omgeving van Zandvoort gezocht op Internet. Ik vond een deftige dame in Westfriese klederdracht op de website van het Westfries Genootschap ( www.westfriesgenootschap.nl/textiel/textiel.html) en een 19de eeuwse vissersvrouw uit Zandvoort op een website met oude foto's van Zandvoort (www.freewebs.com/mtekolstee-lemmont/klederdracht.htm).

Door de klederdracht van Ka-buur nader te analyseren, hoopte ik uit te vinden of deze folly inderdaad uit de tijd van Zocher jr. dateert. Maar aan de kleding te oordelen, zou je eerder zeggen dat de folly in de late 18de eeuw is gemaakt. Maar alles is en blijft mogelijk. Ook kan het heel goed zijn dat de schildering in de loop van de tijd is overgeschilderd en totaal veranderd is. Wie reageert?

Reacties:

Marianne Havermans-Dikstaal:
Ik ben deskundige Streekkleding Noord-Holland 18e- en 19e eeuw. Zie standaardwerk 'Aangekleed gaat uit', Cultuur en streekkleding, uitg. Waanders 1998(nog te verkrijgen).Verder Katwijkse klederdrachten 1800-1985 van Wil van der Plas, uitg. De Nieuwe Haagse
De vrouw in de rode japon is gekleed naar de mode rond 1900 en draagt een kanten kap met gouden oorijzer naar model uit dezelfde tijd. Het ziet er niet rijk uit maar meer naar een plattelands middenlaag. Voor meer informatie email mij. Met vriendelijke groet Marianne Havermans-Dikstaal Hoorn

Carla Oldenburger:
Heel veel dank aan Marianne Havermans, voor uw deskundig oordeel. Het antwoord, dat Ka-Buur's rode japon zou dateren uit rond 1900, maakt mijn vraag met tuinhistorische achtergrond, nog gecompliceerder. Men neemt namelijk meestal aan dat deze folly van Elswout (met de schildering van Vrouw Ka-Buur), zou dateren uit de tijd dat de tuinarchitect J.D. Zocher jr. op Elswout werkte en dat Zocher zelfs mogelijk de "architect" van deze folly zou zijn. En dat speelt dan ongeveer in 1840. De hele folly zou dus, als we afgaan op de kleding van Ka-buur, pas van omstreeks 1900 zijn, of de folly is wel uit de tijd van Zocher en Vrouw Ka-buur is rond 1900 overgeschilderd in eigentijdse kleding. Misschien moeten we ook eens een dendrochronologisch onderzoekje doen? Wie kan er nog meer zijn licht laten schijnen over deze kwestie?

Barbara Donker:
Het kostuum dateert uit latere tijd. Ik kan het oorijzer niet zien op de foto.

Barbara Donker:
Bij het nader bekijken van de foto heb ik het oorijzer kunnen zien. Zij draagt een hangende kap, het geheel rond 1890 - 1900.

Wim Meulenkamp:
Eh..., de zaak is meen ik al bekend uit mijn boekske over de follies: het schot staat in Van Laar's Magazijn van Tuin-sieraaden uit 1802, waar het verschijnt als een schot voorstellende 'eene boerenwooning'. Probleem als gewoonlijk bij Van Laar is: nam hij een bestaande folly over of is het schot naar aanleiding van zijn ontwerp gemaakt? Ik tendeer er nu naar aan te nemen dat het schot al bestond vÃ³Ã³r 1802.
Het heeft niets met Zocher te maken, die gebruikte zulke elementen niet. De resterende tuingebouwtjes op Elswout (en zeker de gothische tempel) zijn wel degelijk Zocher.
Dat de juffrouw (of moet ik zeggen mevrouw) op de foto kleding en bling-bling uit de jaren rond 1900 draagt kan eenvoudigweg worden verklaard uit het feit dat het schot door de jaren flink gevandaliseerd is en in de hens werd gezet. Bij reconstructies en reparaties veranderde dan telkens weer een onderdeel van het schot.
Dat is bijvoorbeeld ook gebeurd met de kluizenarij verderop in het terrein - hoewel dat vooral geleden heeft onder een desastreuze 'restauratie' die meer vernielde dan dat ie repareerde. Maar ja...

Jan Holwerda:
Als illustratie bij de reactie van Wim Meulenkamp, 'eene boerenwooning'. Vorig jaar heb ik internet afgezocht naar scans van pagina's uit Magazijn van Tuin - Sieraaden van Gijsbert van Laar. Deze samengevoegd in dit documentje .

Jan Holwerda:
In de weblog over het archief van Elswout en andere internet-artikelen werd de naam Marijke Dirkson, van Staatsbosbeheer, genoemd. Via hetzelfde internet haar email-adres achterhaald en commentaar op de log over de Ka-buur en mijn gevoel over onontkoombare restauratie(s), als gevolg van de leeftijd en materiaal, gevraagd. Marijke reageerde nu met het navolgende:

Ka-buur is Ka de buurvrouw, een Zandvoortse vissersvrouw. Er gaan twee verhalen:
1: De Zandvoortse vissersvrouwen liepen bijna dagelijks door het landgoed naar de markt in Haarlem. De follie is een herinnering aan die tijd.
2: De Zandvoortse vissersmannen werkten in de zandafgravingen van Elswout en de vrouwen brachten de lunch.

In beide verhalen schuilt een kern van waarheid. De vrouwen liepen inderdaad dagelijks over het landgoed en de mannen werkten in de zandafgraving. Of de vrouwen ook de lunch brachten?

Ka-buur stamt uit begin 1800 en is 3x gerestaureerd. Wel steeds naar de oorspronkelijke schildering.

Iets uit Fonteinen in Nederland (2-apr-2006)

Eerder vermelde Carla al het boek Fonteinen in Nederland Historische watervoerende monumenten van Meindert Stokroos.

Na het zelf in handen gehad en gekocht te hebben dacht ik een goede indruk krijg je al na een eerste blik op de inhoudsopgave.

De uitgeverij Walburg Pers toestemming gevraagd en gekregen voor een shot van de inhoudsopgave en van een spread. Tja 2 tegenover elkaar liggende pagina's, welke neem je dan. Heb maar gekozen voor Meer en Berg te Heemstede.

Eén en ander toegestaan onder vermelding van
ISBN 90.5730.322.1
Meindert Stokroos
Fonteinen in Nederland.
Historische watervoerende monumenten
€ 34,95 160 blz., rijk geïllustreerd in kleur en zwart-wit, genaaid gebonden met stofomslag

Bomen horen op de grachten (25-feb-2006)

In het onlangs verschenen tijdschrift Binnenstad (Jg.40, februari2006, nr.215), een uitgave van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, schreef Walther Schoonenberg een artikel, getiteld Bomen horen op de grachten.

De aanleiding was de voltooiing van de restauratie van de walmuurvernieuwing en de herinrichting van de straat tussen Huidenstraat en de Leidse Gracht. De bomen moesten voor deze operatie tijdelijk verdwijnen en toen het werk was opgeleverd kon men heel anders dan voorheen genieten van een vrij uitzicht op de gevelwand van Bijbels Museum, Niod en aangrenzende herenhuizen. In de Deelraad Amsterdam-Centrum was men zelfs zo gecharmeerd van het andere gezicht op de architectuur, dat men voorstelde de bomen na de herinrichting voor een jaar niet te herplanten. De Vereniging Amsterdamse Binnenstad was daar fel tegen gekant. Toch zijn er schilderijen bekend van Gerrit Berckheyde (1672, 1685), die juist dit deel van de gracht zonder bomen schildert.

Schoonenberg draagt argumenten aan waarom de bomen wel degelijk langs de grachten horen, ook in vorige eeuwen. Ook welke soort bomen langs de grachten werden geplant, komt ter sprake, alhoewel dit door de schrijver niet juist werd geïnterpreteerd. Tomaso Contarini schreef hierover in 1610 hoe dat in zijn werk ging: "... omdat ze [deAmsterdammers] gewoon zijn om langs de hele lengte van de gracht aan de rand van de kaden een rechte rij grote bomen te planten, die ze 'lind' noemen en die door hun groen zeer veel bijdragen aan de fraaiheid van deze en andere steden". Volgens een keur uit 1612 gaven de bomen niet alleen schaduw, maar zorgden ze ook voor "soete lucht". Schoonenberg interpreteert de 'lind' als lint (=rij) en de 'soete lucht' als zuurstof; waarschijnlijker is het dat het gaat om de lindeboom, waarvan de bloesem inderdaad een zoete geur verspreidt. De iepen-aanplant uit de 19de en 20ste eeuw is dus waarschijnlijk niet origineel. Lees het artikel. CO

Stichting Probos & evenementen (22-feb-2006)

Het eerder genoemde boek Historische Boselementen is van de hand van medewerkers van de Stichting Probos. Op hun site, onder Vrienden staat 'Al in de achttiende eeuw begon men bosbeheer op een wetenschappelijke leest te schoeien. Dat was ook hoognodig, want er heersten soms rare overtuigingen. Bijvoorbeeld dat de groei van takken en bladeren ten koste ging van de groei van de stam. Alle takken werden dan ook wel verwijderd, uiteraard met rampzalige gevolgen. Maar ook later werden veel 'fouten' gemaakt bij de aanleg en het beheer van bossen, zoals de grootschalige diepe grondbewerkingsprojecten van eind negentiende, begin twintigste eeuw. Maar langzaam maar zeker werd ons bosbeheer en later ons natuurbeheer steeds meer gebaseerd op wetenschap en ervaring. Met de pensionering van bos- en natuurbeheerders verdwijnt echter elke keer weer een bron van kennis en ervaring. Lang niet alle mensen die werkzaam zijn geweest in de sector hebben hun kennis en ervaring op papier gesteld en als ze dat wel hebben gedaan, is dit lang niet altijd makkelijk toegankelijk. Stichting Probos heeft daarom de 'Vrienden van Probos' in het leven geroepen'

Onder Evenementen wordt een 2-tal interessant klinkende evenementen genoemd
- Excursie 'Historische boselementen in het Ketelwald' (7 april 2006)
Een dagexcursie, met inleidingen, naar het Ketelwald, het middeleeuwse bosgebied waartoe tegenwoordig nog het Nederrijkswald bij Nijmegen en het aangrenzende Reichswald bij Kleef behoren
- Symposium 'Verborgen erfgoed in het bos' (27 april 2006)
Over de rol die cultuurhistorie kan spelen bij het beheer en de aanleg van bossen. JH

Duinrel van Petrus Schenk (22-feb-2006)

Op internet kwam ik een/de set met titelpagina en 16 Afbeeldinge der voornaemste Gezichten van DUINREL van Petrus Schenk tegen : 'De Hoog-Edelgeboren Heere C. de Jonge van Elleméét, Heere van Elleméét etc. etc. ontvanger Generael der Vereenigde Nederlanden wordt de Afbeeldinge der voornaemste Gezichten van DUINREL gedienstig opgedragen door zijn Hoog-Edels onderdanigen Dienaer Petrus Schenk.'

Klik, kijk, lees en geniet. JH

Voorjaarbloeiers in de museumtuin (21-feb-2006)

Voorjaarsbloeiers in de museumtuin, van 18 februari tot en met 7 mei 2006 besteedt de Oude Hortus te Utrecht extra aandacht aan de eerste bloemen in de tuin.

Voor meer over Museumtuin de Oude Hortus, klik hier.
Kijk zeker ook even naar 'Geschiedenis Oude Hortus'. JH

Oratie Prof. dr. E. A. de Jong, 17 maart 2006 (19-feb-2006)

Vrijdag 17 maart, klokke 16.15 uur, zal Prof. dr. Erik A. de Jong het hoogleraarsambt aanvaarden met het uitspreken van zijn oratie. De Jong (zie curriculum vitae) werd per 1 januari 2004 door de Clusiusstichting benoemd tot bijzonder hoogleraar in de Geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur

De plechtigheid vindt plaats in het Groot Auditorium in het Academiegebouw, Rapenburg 73 te Leiden. Iedereen wordt verzocht een kwartier voor aanvang aanwezig te zijn.

De parkeermogelijkheden in de nabijheid van het Academiegebouw zijn beperkt (route). Deze openbare les is voor iedereen toegankelijk. JH

Louis van der Swaelmen (1883-1929) (18-feb-2006)

Louis van der Swaelmen , doet deze naam een belletje rinkelen? Het was een in België bekende tuinarchitect en stedenbouwkundige, die ook in Nederland heeft gewerkt. Zie voor een korte biografie:Artists' Biographies.

Een dezer dagen kreeg ik een rapport opgestuurd, getiteld Cultuurhistorisch onderzoek kasteelpark Meldert (te Hoegaarden, België), opgesteld door Adviesbureau Lantschap, i.s.m. Albers Adviezen (2005). Het rapport behelst een cultuurhistorische onderlegger voor een voorstel tot toekomstig(e) inrichting en beheer van het park.

Meer over het landgoed is te vinden op Sint-Janscollege Meldert. Kasteel Meldert is een neogotisch kasteel, gebouwd in 1845 naar ontwerp van Auguste Marie Vivroux. In 1867 werd een bijzondere oranjerie toegevoegd in de vorm van een neogotische kerk (folly), naar ontwerp van Hendrik Beyart.

Van der Swaelmen was tijdens WOI gevlucht naar Nederland zoals zovele Belgische burgers en soldaten en toen België het neutrale Nederland voor de geboden hulp dank wilde betuigen met een monument (het zgn. Belgenmonument op de Amersfoortse Berg in Amersfoort), werd dit uitgevoerd door de Belgische architect Huib Hoste i.s.m. de Belgische tuinarchitect Louis van der Swaelmen.Van der Swaelmen was in zijn Nederlandse tijd in aanraking gekomen met H.P.Berlage en het is duidelijk in zijn werken te merken dat hij door hem beinvloed is.

Zijn werken zijn te vergelijken met de werken van de Nederlandse tuinarchitect D.F.Tersteeg (1876-1942) (zie TUiN). Dat is ook heel duidelijk aan het bijgevoegde ontwerp uit 1911 (Archief Universiteit Leuven) te zien. Een interessante studie zou zijn het werk van Van der Swaelmen en Tersteeg te vergelijken, in combinatie met hun gezamelijke inspiratiebron (Arts & Crafts Movement?).

Het is een interessant rapport met vele invalshoeken. Wie wil mag het van me lenen. CO

Reacties:

Carla Oldenburger:
Wim Meulenkamp gaf mij per email een voor hem kenmerkend commentaar op de boven afgebeelde folly:
"Ik vind het overigens eerder een burgerlijk neo-vlaamse-renaissance gebouw dan een kerk. Min of meer een aanvaring tussen een raadhuis uit een klein Oostvlaams stadje, een chateau d'eau (watertoren) en een brandweerkazerne". Hij heeft gelijk. Toch ben ik zeer benieuwd dit bouwwerk in levende lijve te aanschouwen. Soms is het hoe gekker of hoe lelijker hoe spannender.

Historische Boselementen (16-feb-2006)

In de Cascade Nieuwsbrief Herfst 2005 noemde Carla al het boek(je) Historische Boselementen. Geschiedenis, herkenning en beheer van Patrick Jansen en Mark van Benthem. Dat het Nederlandse landschap een resultante van menselijk handelen is, is een bekend gegeven. Overal zijn elementen te zien, maar zien/herkennen vraagt om kennis ; des te meer je weet, des te meer je ziet. Dit boek biedt deze kennis en wel specifiek voor boselementen. Een boek als Over hagelkruisen, banpalen en pestbosjes. Historische landschapselementen in Nederland.

Dezelfde schrijvers geven via het artikel Verborgen Erfgoed, in tijdschrift BosRevue van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen, een indruk van het boek. Dit artikel staat nu ook op internet zodat ook een breder publiek hier nu kennis van kan nemen. Aangetekend moet worden dat het boek veel meer achtergrond bij de boselementen geeft, terwijl het artikel wat meer nadruk geeft op het stappenplan tot instandhouding van cultuurhistorische waarden in bosgebieden. JH

Wij draaien bij voorkeur linksom (14-feb-2006)

Even iets heel anders of toch een aanleiding tot een tuinhistorische vraag. Afgelopen zaterdag stond er in mijn krant een artikel over de vraag 'Waarom gaan lopers en schaatsers altijd linksom over de baan?' In deze tijd van de Olympische Spelen een voor de hand liggende vraag, maar ook de Grieken draaiden al linksom. De vraag is of dit aangeboren is en of dit dan botst met het feit dat de meeste mensen de rechterhand prefereren boven de linker. Het gaat mij niet om het antwoord, dat moet waarschijnlijk gezocht worden in ongelijke hersenhelften en ongelijke dopamineconcentraties. Nee, het ging mij meer om het navolgende. Het blijkt dat zelfs bij wandelen, zonder paden, wegwijzer of doel, een lichte voorkeur voor linksom naar voren komt. En des te zwaarder de inspanning, des te uitgesprokener de voorkeur voor linksom. Nou was dit wandelen een reden om het artikel in zijn geheel te lezen, met de gedachtesprong naar een eerdere notitie (mei-05):

Het woord wandeling. Ik weet niet meer waarom, maar recentelijk schoot het woord wandeling me door het hoofd. Ik zal ergens in een park hebben gelopen en diverse malen rond mijn as hebben gedraaid, om maar niets te missen. Want ik wist niet hoe te lopen. Welke route te volgen om maar niets te missen. Welke route te lopen om geleid te worden tot vergezichten, aandachtspunten, kleuren en lijnen. Hoe had de tuinarchitect gedacht mensen te laten lopen zoals hij het wilde? Zodat zij zagen wat hij wilde en op een manier die hij wilde. Was de eigenaar op de hoogte? Was er een kennisoverdracht geweest van architect naar eigenaar en begeleidde de laatste de bezoekers? Was er een begeleidend schrijven? Een kaart of boekje? Of was het een kwestie van weten waar te starten en de vormgeving leidt je vanzelf van het eerste naar het volgende punt? Een onbewust (voor de wandelaar) afgedwongen (door de tuinarchitect) route?

Nou is het eerste (waarom linksom) geen antwoord op het tweede (wat leidt), maar ik vond het wel een leuke match. En wie verwijst mij naar meer tuinhistorische documentatie?

Reacties:

Carla Oldenburger:
Linksom of rechtsom, interessant probleem. Voorbeelden uit de tuinhistorische documentatie of literatuur kan ik voorlopig niet geven. Ik vraag me af of het ook iets te maken heeft met de gewoonte om in ons land en op het vaste land van Europa rechts aan te houden (als autorijder, als fietser en als wandelaar in een drukke straat). Zouden mensen die wonen in een land dat links houdt in het verkeer, ook de neiging hebben om linksom een wandeling te maken of gaan zij juist rechts om? Ik heb ook altijd het idee dat de wandeling linksom korter is dan de wandeling rechtsom. Ik ken vele parken achter kastelen en landhuizen, waar een wandeling ligt achter het huis, die rondom een weide of vijver achter het huis draait. Meestal begint de wandeling dan rechts van het kasteel, oftewel dan gaat de wandeling inderdaad links achter de vijver of rond de weide om en komt hij weer terug rechts van het kasteel. Om te weten of het iets te maken heeft met de heersende verkeersregels in een land, zouden we ontwerpen van parken met rondwandelingen, uit bijv. Nederland en Engeland uit de periode 1950-2000 moeten gaan vergelijken, toen iedereen bekend was geraakt met de in zijn land heersende verkeersregels. Ook heb ik zelf dit probleem altijd in musea. Chronologische opstellingen gaan soms linksom, maar ook wel eens rechtsom, terwijl de teksten bijna altijd rechts van het schilderij hangen. Je zou hier dus logisch redeneren dat je dan rechtsom moet beginnen -lees eerst het bordje en zie dan het schilderij, in plaats van andersom- maar dat klopt heel vaak niet. Geen goede vergelijking dus.
Welke tuinarchitect/ontwerper kan hier zijn ligt over laten schijnen. Zijn er of waren er vroeger regels (die wij niet kennen) bij het maken van een ontwerp?

Karen Veenland:
Toen ik over 'linksom' las, moest ik direct denken aan de looprichting in doolhoven. Ik heb eens gelezen dat je altijd linksaf moet slaan en je linkerhand contact moet maken (en houden!) met de heg. Deze loopwijze houdt in dat je ook doodlopende paden in en uit loopt (zelfs als je het ziet). Zo kom je altijd bij het eindpunt terecht. Als test heb ik deze aanwijzing op papier uitgeprobeerd bij het verdwenen doolhof op de Paltz (ontwerp Springer). Het lukte, maar .... rechtsaf op deze wijze bracht mij ook naar het einddoel. Het duurde echter veel langer. Toeval? Overigens geeft deze associatie helemaal geen oplossing voor de voorkeurs(loop)richting in een park of tuin, want linksaf slaan is iets anders dan linksom ronden. Tenslotte, als je 'doolhof' googlet word je naar heel veel sites verwezen. En kom je te weet dat de Stichting Doolhof en Labyrinth bestaat, met een eigen website: www.doolhoven.nl.

Zeldzame primula's in de tuinen van Paleis Het Loo (10-feb-2006)

Van 26 april tot en met 9 mei 2006 besteedt Paleis Het Loo in de voorjaarsbeplanting speciale aandacht aan de tuinprimula. Onder de titel "Delicate schoonheid" worden de zeldzame oude primulasoorten in het zonnetje gezet.

De bloemen van de aurikel, beter bekend als tuinprimula, zijn juweeltjes in kleur en tekening. In tegenstelling tot de tegenwoordige eenkleurige soort huis-, tuin- en keukenprimula, zijn er in de paleistuinen zo'n honderdvijftig verschillende variëteiten van de primula te bewonderen. Gestreepte, gepoederde, dubbelbloemige; de variatie is eindeloos. De plant was in de 17de en 18de eeuw zeer geliefd bij de aristocratie en rijke burgerij. Koningin Mary had bij haar paleis zelfs een speciale aurikeltuin met een zogenaamd aurikeltheater. Met stellages werd een theateropstelling gebouwd om de collectie planten goed tot haar recht te laten komen en de bloemen van dichtbij te kunnen bekijken.

In de Koninginnetuin van Paleis Het Loo wordt een dergelijke opstelling gereconstrueerd in de beschutting van de overgroeide wandelgangen, de berceaux. Daarnaast zijn er primula's geplant in tuinparterres. In het museum is een folder verkrijgbaar waarin een wandeling langs de voorjaarsbloeiers staat beschreven

De lente is dé gelegenheid om te genieten van de vele soorten bijzondere voorjaarsbloemen in de tuin van het museum. Het is de enige historische tuin in Nederland waar de 17de eeuwse Hollandse voorjaarsbloeiers op oorspronkelijke wijze zijn opgeplant. Samen met vaste planten, beeldenvijvers en spuitende fonteinen zorgen ze voor een kleurrijk en afwisselend schouwspel. Ook is er in de maanden april en mei gelegenheid om in het Paleispark rond het jachtslot Het Oude Loo een pracht aan rododendrons en azalea's te bewonderen.

Paleis Het Loo Nationaal Museum Postadres: Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn. Ingang: via parkeerplaats Amersfoortseweg, Apeldoorn. Geopend: dinsdag t/m zondag en op feestdagen van 10.00-17.00 uur. Gesloten : 's maandags, tenzij een feestdag. Entree: € 9,00 p.p., 6 t/m 17 jr. € 3,00 p.p. Routebeschrijving: A1 en A50 afslag Paleis Het Loo en vervolgens ANWB-borden volgen. Openbaar vervoer: Station Apeldoorn, buslijn 102 en 104, halte Paleis Het Loo; buslijn 5 (Berg en Bosch) en 10 (Kerschoten), halte Gedenknaald. Informatie: 055-5772400 of www.paleishetloo.nl Informatie Paleispark: www.kroondomeinhetloo.nl

Reacties:

Carla Oldenburger:
De aurikeltuin. Koningin Mary had bij haar paleis zelfs een speciale aurikeltuin met een zogenaamd aurikeltheater, schrijft Marion Lenders. Ik zou graag willen weten waar die dan was? Was dat in de tuinen van Hampton Court of op Het Loo? Zijn daar ooit afbeeldingen van gemaakt in de 17de eeuw of geschreven bronnen van gevonden? Ik geloof dat ik ze nooit gezien heb in ieder geval. Zou dat niet een heel bijzonder artikel zijn, als daar iets meer aandacht aan zou kunnen worden besteed? De aurikels van Koningin Mary? Lijkt me fantastisch. Is er nog een mooi plaatje bij te versieren Ben of Marion, want ik ben bang dat toch niet alle Cascade-leden exact weten om welke bloemen het gaat.

Carla Oldenburger:
De aurikeltuin van Koningin Mary. Het antwoord van Ben Groen, de conservator van de tuinen van Het Loo, heeft hij mij per email opgestuurd maar wil ik de lezers van de weblog toch niet onthouden. Hij schrijft:
Mary had een aurikeltuin op Hampton Court. Zie De tuinen van Willem en Mary, door David Jacques en Arend Jan van der Horst e.a.. Amsterdam, 1988, p.187: Koningin Mary en de hertogin van Beaufort kweekten ook auricula's, terwijl ze uitgebreide collecties succulenten bezaten.
In het boek Bloemen constig geschikt door Yvonne Molenaar. Zwoille, 1998, p. 86, staat te lezen: Het septemberboek van Robert Furbers Twelve Months of flowers (1730) toont een aantal auriculasoorten...[een van de twee] favoriete soorten van Koningin Mary en in grote getale aanwezig in de tuin van haar Engels paleis Hampton Court.
In de Codex Honselaerdicensis staan nogal wat aurikels afgebeeld. Deze behoorden dus tot Mary's collectie.
In Garden History 33, 1 (2005) staat het artikel The pond garden at Hampton Court, one of the best -known examples of a sunk garden. Hierin een plaatje met het Auricula Quarter van Mary.
Dit was het antwoord van Ben Groen van Het Loo.
Dat plaatje van de Auricula-quarter van Queen Mary, waar ik eigenlijk naar vroeg, zullen we hopelijk op de tentoonstelling zien.

Vrienden mogen kapelwoning kopen (10-feb-2006)

De weblog 'Beeckestijn moet open blijven!' vermeldt dat de stichting Vrienden van Beeckestijn de kapelwoning van de buitenplaats Beeckestijn mag kopen.

En als u dan toch op die website kijkt, lees dan ook 'Monumentenzorg: kapelwoning is zeldzaam'. En vergeet niet de afbeelding in die weblog aan te clicken. Resulteert in een zeer fraaie oude foto met niet alleen de kapelwoning, maar ook de leegte van het landschap op de achtergrond. JH

Schatten Elswout veiliggesteld (8-feb-2006)

Overveen - Het rijke kunst- en archiefbezit van Elswout wordt voor het grote publiek toegankelijk gemaakt. Daartoe is door de eigenaar van het landgoed, Staatsbosbeheer, een bruikleenovereenkomst gesloten met het Noord-Hollands Archief.

De afgelopen dagen werden de Elswout-schatten vanuit het poortgebouw aan de Elswoutslaan overgebracht naar de Jansstraat in Haarlem. Daar worden de documentaire boeken, kaarten en tekeningen schoongemaakt, geïnventariseerd en waar nodig gerestaureerd. Boswachter Marijke Dirkson wijst hier op een kaart van Hendrik van Zutphen uit 1812 een nog altijd vitale woudreus uit de eervorige eeuw aan. Verder bevat de collectie ontwerpen van architect C. Muiskens van het Grote Huis, de Oranjerie en de boerderij en Amsterdamse panden van de familie Borski.

Uit internet archief van Haarlems Dagblad, 13-jan-2006

(ik was, en ben, op zoek naar scans van Elswout materiaal en kwam bovenstaand bericht tegen) JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Dit zal waarschijnlijk vooral betreffen de kaarten en ontwerpen van het landgoed Elswout, die in 1977 door mij beschreven werden in de Catalogus van de tentoonstelling Stadspark en Buitenplaats, p. 53-68 (Frans Hals Museum, 28 mei -4 september 1977 ). Het betreft de kaart van Elswout uit 1812 van H. van Zutphen; een situatiekaart en een ontwerp van Elswout van C.E.A. (Eduard) Petzold uit 1883; het ontwerp van Leonard A. Springer van Elswout uit 1883; en nog enkele andere kaarten en gravures, allemaal tot voor kort aanwezig in het poorthuis van Elswout. Het is een zeer verstandige beslissing dat deze en andere kaarten eindelijk worden overgebracht naar het Noord-Hollands Archief. Sinds 1977 zijn van verschillende kanten in deze richting aanbevelingen gedaan.

Jan Holwerda:
Email-contact met Noord-Hollands Archief resulteerde in de navolgende reactie/aanvulling:

Alles wordt gereinigd, waar nodig geconserveerd en vervolgens natuurlijk ook beschreven. Onze bedoeling is dat alle beeldmateriaal ook gedigitaliseerd wordt en indien mogelijk toegankelijk komt via internet. De enige keer dat dit niet mogelijk is zal zijn indien de Auteurswet overtreden zou worden. Dat is in dit geval niet van toepassing.

Gezien het feit dat we mooi materiaal betreffende Elswout in diverse collecties hebben, zowel deze aanwinst als eerdere aanwinsten (bijvoorbeeld de tuinontwerpen van Petzold en een niet uitgevoerd plan van Springer), zullen we ook wel een keer een expositie gaan houden. Alleen over de termijnen kan ik nu met geen mogelijkheid wat zeggen. Dit jaar in elk geval nog niet.

Cascade Nieuwsbrieven (5-feb-2006)

De meest recente Cascade nieuwsbrief, Winter 2005, is nu ook beschikbaar via de Cascade website ; tab Nieuwsbrief
(gebruik Refresh, Reload of F5 om zeker te zijn dat je de meest recente versie van die page bekijkt).

Een vraag van Platform Mariaplaats (2-feb-2006)

Een vraag die via Arthur Met door het Platform Mariaplaats is gesteld:
Is bekend of er in Nederland, na grote rampen, groen cultureel erfgoed is verdwenen en is dit dan opnieuw aangelegd volgens de oude plannen of is er een nieuwe bestemming gegeven?

Gaarne reacties.

Reacties:

Wim Meulenkamp:
De Walcherse parken bijvoorbeeld, na de inundaties in de oorlog en ten dele ook na de 1953 watersnoodramp.

Karen Veenland:
Niet helemaal een antwoord op je vraag, maar misschien toch in de richting. Na de buskruitramp van 1807 in Leiden is het Van der Werffpark aangelegd in 1886 naar ontwerp van H. Copijn, nadat het open terrein als exercitieterrein dienst had gedaan (lit.: Monumenten in Nederland, dl. Zuid-Holland)

Jan Holwerda:
In de 'categorie' oorlogsgeweld valt ook, naast Walcheren, aan de Veluwezoom en de slag om Arnhem te denken. Verwoestingen die me dan gelijk te binnen schieten zijn kasteel Doorwerth, Duno, Oorsprong en ongetwijfeld veel andere. Behalve de huizen hebben ook de parken en bossen zwaar te lijden gehad. Nog wordt er veel oorlogsmateriaal gevonden. Scherven in bomen en munitie in de sprengen die men nu wil opschonen.

Joan Patijn-Bijl de Vroe:
volgens mij is het park van Ter Hooghe bij Middelburg op Walcheren een goed voorbeeld van na verwoesting in WO II en watersnood opnieuw gereconstrueerd park. Literatuur heb ik hier niet voorhanden, maar ik meen is erover gepubliceerd in Walacria.

Ronald van Immerseel:
De buitenplaats Toorenvliedt bij Middelburg is volgebouwd met bunkers en evrvolgens in '44 geinundeerd geweest met zout water. na de inundatie bleef alleen een kale vlakte over. Het was te duur om de bunkers op te ruimen en toen heeft de landschapsarchitect Boers een nieuw ontwerp gemaakt voor het park dat er op gericht was om de bunkers aan het zicht te onttrekken. Dit Boerspark is nog geheel aanwezig.

Nogmaals 'Grote Historische Provincie Atlassen' (28-jan-2007)

Naar aanleiding van de eerdere weblog 'Grote Historische Provincie Atlassen' had ik contact met Uitgeverij Nieuwland. De uitgeverij meldt me nu dat in maart 2006 de overige 6 delen, provincies, te weten Groningen, Friesland, Drenthe, Noord-Holland, Zeeland en Limburg, zullen verschijnen.

De atlassen zijn ook als complete set te koop, voor € 425,00. Voor meer info zie site van Uitgeverij Nieuwland. JH

De lindes van Huis te Manpad (27-jan-2006)

Behalve de stinzenplanten zijn ook de lindes op het voorplein van Huis te Manpad uw extra aandacht waard.

De meningen over de verjonging van monumentale bomen lopen zeer uiteen. Dit geldt zowel voor het tijdstip waarop men tot verjonging overgaat als voor de manier waarop dat gebeurt. Momenteel speelt een discussie rond de verjonging van de 2,5 eeuw oude linden die in quincunx-verband zijn geplant op het voorplein van Huis te Manpad. PHB heeft in zijn beheerplan aangegeven dat al deze linden op korte termijn vervangen moeten worden. Het is zeker interessant naast het bekijken van de stinzenplanten ook uw aandacht te geven aan dit probleem en aan de gids te laten horen wat u hiervan vindt.

Als extra-tje heb ik nog één en ander erbij gezocht.
In het boek Het Huis te Manpad vermeldt Barbara Joustra dat de bomen in 1990 zijn "gekandelaberd", of te wel de zijtakken zijn ingekort en de boomhoogte is teruggebracht van 35 tot 18 meter. De wortels zaten los in de grond en de stormgevoeligheid van de bomen met hun oorspronkelijke hoogte en omvang vormde een te groot risico. De afsluitende zin is 'Maar de tijd zal leren of deze ingreep levensverlengend zal zijn voor deze meer dan tweehonderdvijftig jaar oude bomen'. Moet ik concluderen dat de poging als mislukt moet worden beschouwd?

Verder iets t.a.v. het quincunx of quinconce plantverband. Een uitleg via de dobbelsteen is het gemakkelijkst. Denk aan de dobbelsteenkant met de 5 ogen (quinque is Latijns voor vijf), of te wel een vierkant met de bomen op de hoekpunten en in het midden een 5de boom.

Vaak aangehaalde boeken met quinconce voorbeeld zijn

Den Nederlandtsen hovenier van J. van der Groen (1669 en later). Als hieronder met links quinconce en rechts vierkantsverband

en La theorie et pratique du jardinage van A.J. Dezallier d'Argenville (1709 en later). Hier staat boven de afbeelding wel quinconce, echter is de afbeelding er één met vierkantsverband.

(afbeelding uit Dezallier d'Argenville uit gescande versie van het boek op Gallica ; afbeelding uit van der Groen uit Huis te Manpad van Barbara Joustra) JH

Reacties:

Jan Holwerda: Een digitale versie van Den Nederlandtsen Hovenier van Jan van der Groen is te vinden op de site van Kurt Stüber. De bovengenoemde pagina met 'Twee Modellen, hoemen een Boomgaert zal beplanten' is te vinden via Icons 127 - 132

Huis te Manpad, stinzenflora en openstelling (27-jan-2006)

Cascade secretariaat ontving een persbericht van Huis te Manpad (Heemstede NH) i.v.m. gewijzigde openingsuren om de stinzenflora onder de aandacht te brengen.

Huis te Manpad vaker open vanwege bijzondere stinzenplanten.

Aan de Herenweg 9 te Heemstede ligt het Huis te Manpad. Het is een buitenplaats met een 17e eeuws woonhuis, met bijgebouwen en een schitterend park. In het park is het oorspronkelijke plan van aanleg nog goed te herkennen. Tevens herbergt deze buitenplaats de langste en best onderhouden slangenmuur van Nederland. De periode van openstelling is met ingang van dit jaar verruimd om het publiek in het vroege voorjaar te laten genieten van de rijke stinzenflora. Denk daarbij aan sneeuwklokje, boerenkrokus, winterakoniet, Haarlems klokkenspel en voorjaarshelmbloem.

Het Huis te Manpad is beperkt toegankelijk. Tot dit jaar was het park te bezoeken op dinsdagmiddag om 14.00 uur en zaterdagochtend om 10.00 uur in de periode van 1 april tot 15 oktober. Het park is echter ook in het vroege voorjaar prachtig door de rijke stinzenflora. Daarom is met ingang van 2006 de openstelling veranderd. Het park is nu te bezoeken van 1 februari tot 31 mei op dinsdag om 14.00 uur en zaterdag om 10.00 uur. Van 1 juni tot 15 oktober wordt er alleen op de zaterdag om 10.00 uur een excursie gegeven. Er staat aan de poort een gids voor u klaar, die een rondwandeling verzorgt en het één en ander vertelt over flora en fauna en de rijke geschiedenis van het Huis te Manpad. Aanmelden voor de excursies is niet nodig en er worden geen kosten gerekend. Overigens is het huis zelf niet te bezichtigen.

Wilt u in groepsverband het Huis te Manpad bezoeken, buiten de tijden van openstelling, dan kan dat. U kunt hierover contact opnemen met mevr. Wilmink, telefoon 023-5287528. Voor overige informatie kunt u terecht bij de tuinbaas Fred van der Hengst 06-54695876 of bij Peter de Jong 0252-377656

Dus:
1 feb - 31 mei di. 14.00, za. 10.00
1 jun - 15 okt za. 10.00
(de foto is afkomstig van www.wasven.nl ; wie heeft een scherp exemplaar ter vervanging? ; nog mooier, één van stinzenplanten op Huis te Manpad) JH

Cascade Nieuwsbrieven (22-jan-2006)

Voorgaande Cascade nieuwsbrieven zijn nu beschikbaar via de Cascade website ; tab Nieuwsbrief
(gebruik Refresh, Reload of F5 om zeker te zijn dat je de meest recente versie van die page bekijkt).

Bijzondere rondleidingen Jachthuis St. Hubertus (17-jan-2006)

Helaas niet eerder tegen deze aankondiging aangelopen, 't is kort dag, maar er zijn nog 2 weken te gaan.

Tot en met 31 januari 2006 worden er speciale rondleidingen verzorgd in het Jachthuis St. Hubertus. Het Nationale Park De Hoge Veluwe opent de deuren van vertrekken die voorheen niet door het publiek bezichtigd konden worden. Thema van de nieuwe rondleiding is 'Het verhaal achter de bouw van het Jachthuis'.

De speciale rondleiding van ongeveer 5 kwartier leidt de bezoeker allereerst langs de vertrekken die ook tijdens de 'gewone' rondleidingen worden aangedaan. Vervolgens worden enkele privé-vertrekken van Helene Krüller-Müller (slaapkamer, toiletkamer en badkamer) bekeken. Verder worden nog de logeervertrekken in de westelijke vleugel, waaronder de zogenaamde Professorenkamer, bezocht.

Voor verdere details zie hier JH

Stichting De DonderbergGroep (17-jan-2006)

Ik had al eerder wat stukjes van een in ontwikkeling zijnde site gezien, maar nu blijkbaar officieel beschikbaar en bereikbaar, de site van Stichting De DonderbergGroep. Een site in ontwikkeling, maar nu al leuk.

De afbeelding van Kabuur in Elswout (Overveen) is afkomstig van en een link naar deze site. JH

Reacties:

Carla Oldenburger:
Ik heb me net vorige week even met Kabuur bezig gehouden. Weten jullie wat Kabuur betekent? Ik wist het niet, maar nu begrijp ik het. Het is hierboven eigenlijk fout gespeld; je behoort eigenlijk Ka-buur te schrijven en dan wordt de betekenis ook begrijpelijker. Het betekent Ka (Ka' tje, of Kaatje), de buurvrouw. Heeft iemand overigens een grotere en duidelijker foto voor mij (met hogere resolutie)? Zelf heb ik ook wel een foto, maar het vrouwtje dat over het halve deurtje buigt is altijd onduidelijk, omdat ze meestal in de schaduw van het rieten dak staat. Wie heeft een foto met de zon op het vrouwtje Ka-buur?

Joan Patijn-Bijl de Vroe:
geen probleem om als er zon is een digitale foto van ka-buur te gaan maken. Het vrouwtje is natuurlijk talloze malen overgeschilderd. Haar kleding is moeilijk regionaal te duiden. Erik de Jongh ziet haar als prototype van een boerenvrouw die het weiland (in haar blikrichting, dus gelegen achter de fotograaf) tevreden inspecteert. Weilanden met vee op landgoederen uit eind 18e, begin 19e eeuw verwijzen ook naar het goede van het landleven
als (Nederlands) arcadisch ideaal.
Een van de laatste familieleden die afstamde van de Borski's en Van der Vlieten van Elswout, bezitters gedurende de hele 19e en eerste helft 20e eeuw, was mevrouw Nancy de Jong Schouwenburg-Brand. Zij vertelde mij dat in de familie het verhaal ging dat Ka-buur een Zandvoortse visservrouw moest verbeelden die haar man op Elswout het middagmaal kwam brengen. Zandvoortse vissers zouden in de winter op Elswout zijn ingezet om de vijvers uit te diepen.
Het is natuurlijk niet uitgesloten dat de plaatselijke schilder als enig referentiekader de Zandvoortse vissersvrouwendracht had. In Overveen en omgeving was geen specifieke boerendracht.

Tijdschrift Historische Woonsteden (14-jan-2006)

Is het Tijdschrift Historische Woonsteden bekend? Mensen die dit vroeger in de bibliotheek onder de W zochten, moeten nu zoeken bij de H, want de Nederlandse naam is een tijd terug alweer veranderd van De Woonstede in Historische Woonsteden. Cascade-leden Heimerick Tromp en Ronald van Immerseel maken deel uit van de redactie. Drie interessante artikelen zijn in 2004 en 2005 van hun hand verschenen en wel:

Heimerick Tromp. Boschwijk: de tuin van de dichter Rhijnvis Feith. Aflevering Juni 2004, p. 2-15;
Heimerick Tromp. Laarwoud: de lusthof der Van Heidens: een onbekend werk van Anthonie Coulon als echo van Paleis Huis ten Bosch. Aflevering December 2005, p. 2-17;
Ronald van Immerseel. Huis ten Dijke: een verdwenen borg. Aflevering September 2005, p.10-19;
Soren Movig. De oudtse hofstede aan de Amstel [Wester Amstel]: een zoektocht naar de ontstaansgeschiedenis van de oudste Amsterdamse buitenplaats. Aflevering Juni 2005, p. 10-18.

Allen bijzonder interessante artikelen. Lezen dus. In ieder geval copieÃ«n te verkrijgen via de Biblitheek Wageningen UR. Hebben de auteurs nog wat toe te voegen? CO

Tuinkunst en Parken, lezing en nieuwsbrief (10-jan-2006)

Ook dit studiejaar is er een cursus Tuinkunst en Parken: historie en instandhouding gestart. Een cursus om de leemte 'monumentaal groen' in te vullen. Met hoofdthema's als Ontwerp en Vormgeving, Hovenierskunst en Rentmeesterschap.

De cursus kent per trimester een openbare lezing. Afgelopen 15-dec was dit de lezing 'Hoe ga je om met historische gegevens in het huidige gebruik van historische buitenplaatsen?' van Willem Overmars. Dit gaf aanleiding tot de weblog betreffende Meerssenhoven van 26-dec-05 en vervolgens de enthousiaste deelname van Willem aan de Cascade weblog.

De eerstvolgende lezing is één door Erik de Jong. Een titel is nog niet bekend, een datum wel , 16 maart 2006. Van 19:30 tot 21:00, Hogeschool Utrecht, Nijenoord 1 te Utrecht. Aanmelden bij kiki.holt@hu.nl

Er werd ook een digitale nieuwsbrief genoemd. Deze heb ik aangevraagd en men heeft er in toegestemd dat ik deze via de Cascade weblog aan een breder publiek beschikbaar stel. JH

Kaart 'Gedeelte van Noort Kennemerlant' (8-jan-2006)

Veel boeken over historische tuinen, buitenplaatsen of Kennemerland kennen een afbeelding van de kaart 'Gedeelte van Noort Kennemerlant' uit Het Zegepralent Kennermerlant' van M. Brouerius van Nidek met gravures van H. de Leth. Ik bedoel dan die smalle, langwerpige kaart met al die buitenplaatsen noordelijk van Haarlem (tot Bakkum). Ik kende hem enkel in zwart-wit en nu kwam ik, op zoek naar heel iets anders, er één in kleur tegen.

Reacties:

Carla Oldenburger:
Prachtige kaart. Groot formaat in kleur zal wel zeldzaam zijn op Internet. Prachtig te gebruiken bij power point presentaties. Voor publicaties is het natuurlijk erg handig de originele bron er bij te weten. Het is denk ik goed als we die, indien bekend, er voortaan altijd bij vermelden, bij dat onderwerp plaatjes kijken, bedoel ik. Ik vond hierbij: Copperplate, handcoloured, 55.5x22.5cm, Scale 1:30.000.
Published by Van Limme, Haarlem 1729.
State Archive of Noord-Holland, Haarlem,
A(492.624)4 Map. Dat klopt, neem ik aan. Ik zal nog even een korte reactie geven bij de andere plaatjes, zodat we, als de bron ontbreekt, hierop naar op zoek kunnen gaan.

Jan Holwerda:
In boek Noord-Hollands Arcadia van Christian Bertram zijn 2 exemplaren van de kaart 'Gedeelte van Noort Kennemerlant' opgenomen ; AK-39 (ca. 1730) en AK-40 (ca. 1732).

In het boek staan beide in zwart-wit (blz. 443 en 444), op de CD (met alle afbeeldingen en kaarten) is de 1ste in kleur (maar kleiner dan via bovenstaande afbeelding).

't Joppe (7-jan-2006)

Geloof nooit dat er van een bepaald park geen afbeeldingen bestaan. Er is altijd wel wat. Ook in de grote, goed geordende archieven gaan soms onontdekte schatten schuil. Deze kaart van 't Joppe van landmeter Adn. de Geus, louwmaand 1810 zat als los inlegvelletje gevouwen in het maatboek verpondingen, Gorssel nr 13, Gelders Archief.

Maatboeken voor de verpondingen zijn een voorloper van het kadaster. De Maatboeken tekenen de percelen één voor één op, dus zonder onderlinge samenhang. Dat is vervelend, want je moet dan een hele boel aan elkaar gaan knutselen. Maar Adriaan de Geus was een overenthousiast type, en hij ging verder dan hij voor de opmeting van de losse percelen moest doen. Hij maakte op een los vel een hele overzichtskaart van 't Joppe, en vouwde die in het boek. Buitengewoon plezierig was ook dat De Geus ook nog eens de kronkelpaadjes binnen de net vergraven gracht op de kaart zette.

De inkleuring met kleurpotlood is door mij gedaan: lichtgroen=bos, geel=bouwland, donkergroen=weiland

In Gelderland zijn in het GA relatief veel prekadastrale kaarten en maatboeken bewaard. Ik herinner me, dat er meer maatboeken in Oost-Gelderland waren, waarin nog meer van zulke losse vellen met details van landgoederen en parken zaten. Als iemand eens een leuk onderzoek naar onbekende primaire bronnen wil doen? Willem Overmars

Slangenburg (7-jan-2006)

Voor Carla Slangenburg 1774, Gelders Archief, Alg Verz 697, detail

Reacties:

Carla Oldenburger:
Willem, bedankt. Nog een kleinigheidje. Eerder had ik bij deze kaart in mijn plaatjes-collectie 1776 genoteerd. Blijf je bij 1774? Kun je me nog even een informatie geven? Die vier visvijvers liggen prachtig langs de as. Worden die nog gebruikt of werden die nog gebruikt voor het kweken van vis tot recente tijden? Ik vraag dit omdat speciaal bij kloosters die visvijvers lang gebruikt werden, in verband met vrijdag-visdag en misschien hebben de Benedictijnen daarom lang het gebruik van vis kweken in ere gehouden? Hoe groot zijn die visvijvers ongeveer? Ik heb ze wel eens gezien, maar daar nooit speciaal op gelet. 10 x 10 meter?

Wat ik nog vergeet en wat vooral toch erg belangrijk is, als het kan, laten we er dan ook een noordpijl "in woorden" bijzetten. Dus hier: de oprijlaan, middenas, loopt naar het noord-oosten.

Willem Overmars:
In mijn aantekeningen van destijds staat 1774. Er is nog een andere kaart, min of meer een kopie, van 1796. De waterwerken van de <Slangenburg waren aangesloten op de Slinge. een aftakking voedde de visvijvers. Daarin werd vooral rivierkreeft gefokt. Ik herinner me uit de geschreven stukken, dat als het koud werd in oktober arbeiders die de hele dag voor een paar stuivers in de vijvers werkten, er een fles jenever bijkregen.
De Slangenburg ligt op een van de strategische plekken waar de achterhoek afwaterd op de rivieren rondom. (een andere plek was bijv. Ampsen). Hier kon je water verhandelen door elders in de achterhoek sluisjes open of dicht te zetten. de vijvers zijn zo 60x 40 groot, schattenderwijs. Na de ontwatering van de achterhoek viel de wateraanvoer stil. SBB heeft nog een tijd geprobeerd het peil in de grachten met grondwater hoog te houden, maar dat was knaloranje van het ijzer. Nu is er een nieuwe aanvoer gemaakt, die in ieder geval naar de grachten weer nieuw water brengt. jammer genoeg is deze 'restauratie' niet zover gegaan dat het oude systeem in z'n geheel weer is hersteld. De Slangenburg is met het mastbos een van de oudste houtproductiebedrijven van het land. 350 jaar eikenbedrijf. Toen SBB het overkreeg na de oorlog, werd de veluwse sbb-cultuur overgebracht. Dat betekende: grove dennen en lariksen planten. Pas omstreeks 1980 is men weer overgestapt op een eiken-teelt methode. Of ze dat nog steeds doen weet ik niet.
Wat het klooster betreft: de slangenburg staat op het territorium van het oude klooster Bethlehem. Maar dat stond toch wat verder stroomafwaarts, waar nu het verlengde van de slinge, de bielheimerbeek, onder de weg doetinchem-terborg door gaat, dus echt op de rand met het dal van de Oude IJssel. (daar stond ook de ijzermolen die in de 17de eeuw naar keppel is verplaatst.).
Ik weet heel erg weinig van wat die kloosters in de achterhoek uitgespookt hebben. " onze' tak van geschiedschrijving begint toch voor een groot deel na de reformatie. Maar al in de tijd van de grote kloosters waren de beken uit hun natuurlijke beddingen gehaald, en was het raamwerk van de manipuleerbare beeksystemen van de achterhoek al helemaal klaar. (dus zoals het beschreven is door vader staring, de geoloog in de 19de eeuw, en kapot gemaakt is door de ruilverkavelingen). Daar zou iemand eens onderzoek naar moeten gaan doen. Er is wel iets aan gedaan, oa naar middeleeuwse bevloeiingssystemen, maar het meeste is nog onbekend.

Veluwezoom 1790-2 (6-jan-2006)

tot dusver heb ik nog niet kunnen vinden welk kasteel dit is. WO

Reacties:

Carla Oldenburger:
Ik zal de bron hierbij dus nog maar even vermelden:
Album met afbeeldingen van kastelen, buitenplaatsen, cascades etc. langs de Veluwezoom, aan beide kanten van Arnhem, meent Willem Overmars. Auteur een Duitse kunstenaar, een zomer op bezoek in Nederland, omstreeks 1790.

Jan Holwerda:
In gedachten de Veluwezoom al een paar keer op en neer gereden en ik kon het niet plaatsen tot vandaag door me heen schiet 't Oude Loo (okay, niet direct Veluwezoom).

Zie bijvoorbeeld in Gelderland in Beeld,thema Paleis Het Loo, en in Kies een naam selekteer 'Oude Loo'
In de 1ste set van 9, is de middelste (5de) ongeveer vanuit dezelfde hoek.

Rococo-parterre op Amerongen (3-jan-2006)

Een dezer dagen ga ik een lezing geven over de geschiedenis van tuin en park van Amerongen. Ons bureau schreef in opdracht van het Bestuur van de Stichting Amerongen enkele jaren geleden een toekomstvisie voor het park binnen de muren. Nu ik alles weer eens overlees in verband met die lezing, zou ik één aspect van dat advies eens breder ter discussie willen opvoeren.

Dit gaat over de interpretatie van het vroege Rococo op Amerongen. Tijdens deze periode wordt de barok verlevendigd en verrijkt, o.a. met meer samenhangende structuren en natuurlijker plantengroei. Parterres de broderies kunnen soms van losse heesterbeplanting worden voorzien (zie het hoofdstuk over de Rococo in M. van den Broeke, Jan Arends : buitenplaatsen op Walcheren (2001). Dat een dergelijk vroeg-Rococo-element op Amerongen aanwezig is geweest werd tot heden niet onderkend.

Het is van essentieel belang om na te denken over het weer terugbrengen van een dergelijk uniek kenmerk van vroege-Rococo-tuinarchitectuur, dat niet alleen is ontworpen voor Amerongen (zie bijgaand ontwerp), maar ook inderdaad (getuige een landmeterskaart van Praalder uit 1767), in ieder geval qua structuur is uitgevoerd.

Momenteel ligt op de plaats van de Rococo-tuin een saaie grasparterre van Poortman. In dit deel van het park is weinig te beleven en de bezoeker heeft er niets te zoeken.
Wat is nu de meest gewenste en verantwoorde oplossing voor dit deel van het park? Men kan de Poortman-parterre behouden en optimaliseren; of deze opruimen (na inmeting en documentatie) en hetzij een 21-ste eeuwse reconstructie uitvoeren (maar men weet eigenlijk weinig of niets van de details) Ã²f een nieuw hedendaags ontwerp, geÃ¯nspireerd op het Rococo-ontwerp (met diagonale en kruisvormige paden) uit ca. 1750 maken. Het meest belangrijke bij een dergelijk nieuw ontwerp is dat de sfeer en het beeld uit het Rococo in herinnering worden gebracht, zonder historiserend te werk te gaan.
De reden waarom ik hiermee een discussie wil starten is omdat dergelijke gevallen in de praktijk steeds meer voorkomen en zullen gaan voorkomen.

Reacties:

Jan Holwerda:
Ik wilde bij de log van Carla een recente foto van hetzelfde tuindeel toevoegen. Uiteindelijk één gevonden.

Als toevoeging een meer recente foto van de grasparterre (aanklikken voor een groot beeld)
De foto stamt van de site kastelen Of Castles als op Webshots, een soort publiekelijk fotoalbum.

Carla Oldenburger:
Het ontwerp hierboven afgebeeld bevindt zich in Het Utrechts Archief, Coll. Huis Amerongen. Het noorden op de kaart is boven aan de afbeelding.

hits

Weblog Tuinhistorisch Genootschap Cascade - 2006

6-delige AVRO serie over groene monumenten (30-dec-2006)

Webpage Beeldbanken aangepast (27-dec-2006)

Zo maar wat digitale artikelen (24-dec-2006)

Het Huys ten Donck en de familie Groeninx van Zoelen (19-dec-2006)

Even een 2-tal lezingen (15-dec-2006)

De vrouw in de tuingeschiedenis (12-dec-2006)

Geheimen uit de kloostertuin: tuinbeleving als inspiratiebron (3-dec-2006)

Triënnale Apeldoorn 2008 (1-dec-2006)

De verleiding van Flora (28-nov-2006)

Schilderij 't Huis Moerenburgh (Tilburg) (25-nov-2006)

Kasteelkatern, periodiek van de Nederlandse Kastelenstichting (22-nov-2006)

J.J. Wartmann (18-nov-2006) Tineke Scholtens zou graag meer weten over J.J. Wartmann:

Onbekend ontwerp/plattegrond (1706) van de tuinen van Het Loo gevonden (14-nov-2006)

Donderdag Rob Leopold Symposium (11-nov-2006)

Op afbraak. De sloop van buitenplaatsen in de periode 1780-1830 (8-nov-2006)

Nieuw Tuin-schilderij uit 1647 (3-nov-2006)

'Schoonheten & de Bentincks' (31-oct-2006)

'Een droom van een boek' ; Hypneratomachia Poliphili (29-oct-2006)

Kloetinge, een boek en een studiemiddag (26-oct-2006)

Intekening voor Rob Leopold Symposium gesloten (24-oct-2006)

De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker (20-oct-2006)

Tentoonstelling 'Lodewijk Napoleon' in Paleis Het Loo (Apeldoorn) (17-oct-2006)

Gedigitaliseerde Utrechtse historie (14-oct-2004)

Boerenerfgoed Het boerderijenboek van Voorschoten en Wassenaar (11-oct-2006)

Staten, stinzen en stadshuizen in en rond Leeuwarden (8-oct-2006)

Artikelen betreffende historisch groen in GROEN 2006, nr. 10 (6-oct-2006)

Weekblad BUITEN (1907-1936) (2-oct-2006)

Enige foto's van Cascade-excursie naar Twickel (30-sep-2006)

Twickel en wat is het 'nu' (28-sep-2006)

Twickel, toch nog wel wat vraagjes (25-sep-2006)

'Album dedié a mes amis en mes enfants', Album Regout (Vaeshartelt) (20-sep-2006)

Nogmaals 'Landschap bij Beekhuizen' door D.J.T. Kerkhoff (1814) (18-sep-2006)

Lofzang op Park Sorghvliet (15-sep-2006)

Poseidon (Neptunus) en Amhytrite in Hoorn (14-sep-2006)

Twickel (Delden) (13-sep-2006)

Nederland nu in hoge resolutie in Google Earth (12-sep-2006)

Wanderung durch die Klever Gärten (11-sep-2006)

Bij Kleurig Uitzicht van Wim Meulenkamp (7-sep-2006)

Tijdschrift MONUMENTEN, thema Groene Monumenten (5-sep-2006)

Zoektocht(je) startend vanuit Google Earth (3-sep-2006)

Google Earth (1-sep-2006)

Daar wordt je nieuwsgierig van (31-aug-2006)

Cascade Nieuwsbrieven en Bulletin (29-aug-2006)

Open Monumentendag (27-aug-2006)

Duno (Doorwerth) (25-aug-2006)

Fiets & wandelexcursie 's-Graveland (Natuurmonumenten) (23-aug-2006)

Lezingencyclus, kasteel Cannenburch (Vaassen) (21-aug-2006)

Natuurlijke verwantschap. Over tuin- en landschapsarchitectuur (18-aug-2006)

Schoonoord (Zeist) (17-aug-2006)

'Het grootste gat in ons geheugen ontstaat nu' (16-aug-2006)

'De Integrale Beplantingsmethode' (14-aug-2006)

TUINBAZEN OP LEEFTIJD GEZOCHT (12-aug-2006)

CASCADE en Linnaeus 1707-2007 (9-aug-2006)

Sonnet van C.O.Jellema (5-aug-2006)

Vondelpark en renovatie (3-aug-2006)

Wielbergen en Petzold (31-jul-2006)

Vogelvlucht door drie eeuwen tuinkunst op Middachten (24-jul-2006)

Themanummer Nehalennia (nr. 152) "Kastelen en buitenplaatsen" (22-jul-2006)

Sanssouci, Frederik de Grote en Voltaire (21-jul-2006)

Gefeliciteerd, nummer 100!! (20-jul-2006)

Wielbergen, 18 boeiende fotoalbums uit de 19e en begin 20e eeuw (19-jul-2006)

Weer Vaeshartelt (18-jul-2006)

Een vakantie-tip (16-jul-2006)

Vakantie-foto van Ermenonville Ile des Peupliers (12-jul-2006)

Tuinkunst in Repro (8-jul-2006)

Victoria amazonica bijna weer in bloei in de Oude Hortus Utrecht (5-jul-2006)

Uitnodiging tot het maken van tuinhistorische vakantiefoto's (30-jun-2006)

Foutje? (29-jun-2006)

Cultuurhistorisch wandelserie, omgeving kasteel Doorwerth (26-jun-2006)

Le Jardinier Hollandois... / Der Niederländische Gärtner..., Jan van der Groen (25-jun-2006)

Het Geluk van de Tuin (24-jun-2006)

Adelaar op theekoepel Rosendael (23-jun-2006)

Seminar 'De onderhoudsvrije tuin: de tuin van de toekomst?' (22-jun-2006)

Kunstlicht themanummer "Landschap" (22-jun-2006)

Themarondleiding over het Landgoed Bronbeek (20-jun-2006)

Jachthuis St. Hubertus van binnen en van buiten (19-jun-2006)

Botero en de maliebaan (10-jun-2006)

Gewoon even lekker 'bladeren' (5-jun-2006)

Update-tje (2-jun-2006)